Thoát Vị Nội Xốp Là Bệnh Gì? Triệu Chứng Và Cách Chữa Trị
Thoát vị nội xốp (IDD) làm một dạng thoát vị đĩa đệm thường gặp. Trong đó cơn đau khởi phát từ những thay đổi bất thường tại phần xốp của một hoặc nhiều đốt sống. Bệnh chủ yếu được phát hiện thông qua xét nghiệm hình ảnh. Người bệnh cần sớm điều trị để tránh IDD gây ra các biến chứng.
Thoát vị nội xốp là bệnh gì?
Thoát vị nội xốp (Internal Disc Disruption – IDD) còn được gọi là thoát vị đĩa đệm nội xốp. Bệnh lý này là một dạng thoát vị đĩa đệm liên quan đến sự vô tổ chức của những cấu trúc trong không gian đĩa.
Bệnh xảy ra khi có những bất thường tại phần xốp của những đốt sống. Trong đó tủy sống bị suy thoái và phát triển một vết nứt xuyên tâm từ nhân đến vành khuyên. Theo thời gian, sự phát triển của những thương tổn tạo ra vết rách hình khuyên với kích thước tăng dần.
Thoát vị nội xốp được nhận biết thông qua những cơn đau thắt lưng khởi phát từ một cấu trúc dị dạng của đĩa đệm. Trong thời gian đầu, cơn đau có thể âm ỉ và ngắt quãng. Khi vết nứt xuyên tâm phát triển, các dây thần kinh có thể bị kích thích và tổn thương. Điều này làm tăng mức độ đau nhức, đau kéo dài và rất khó kiểm soát.
Sự phát triển của bệnh cũng làm ảnh hưởng đến cơ tạo nên sự ổn định cho cột sống và những thụ thể dẫn đến đau. Chính vì vậy mà những người bị thoát vị đĩa đệm nội xốp thường có cơn đau nghiêm trọng hơn.
Thông thường bệnh nhân được kiểm tra triệu chứng và xét nghiệm xác định kích thích vết nứt. Sau đó áp dụng phương pháp điều trị thích hợp, có thể bao gồm thuốc, những biện pháp giảm đau tại nhà hoặc can thiệp phẫu thuật.
Giai đoạn phát triển của thoát vị nội xốp
Dựa trên thang điểm của Discograme Dallas, sự phát triển của bệnh thoát vị nội xốp được phân thành 4 giai đoạn, bao gồm:
- Giai đoạn 1: Giai đoan khởi phát, vết nứt xuyên tâm mới hình thành, ngắn, bắt đầu từ nhân đến 1/3 bên trong của đĩa đệm. Hầu hết các trường hợp không có cảm giác đau nhức trong giai đoạn này.
- Giai đoạn 2: Vết rách tăng kích thước, bắt đầu từ nhân đến 1/3 giữa của đĩa đệm. Điều này khiến bệnh nhân thỉnh thoảng có cảm giác đau mỏi nhẹ.
- Giai đoạn 3: Vết rách hình khuyên, từ nhân đến 1/3 bên ngoài của đĩa đệm. Trong giai đoạn này, các rễ thần kinh bị chèn ép, bệnh nhân có cơn đau nhẹ đến trung bình nhưng không thường xuyên.
- Giai đoạn 4: Đây là giai đoạn nặng nhất của bệnh với vết rách hình khuyên kéo dài, bắt đầu từ nhân đến 1/3 bên ngoài của đĩa đệm, các rễ thần kinh bị chèn ép và lan truyền theo chu vi. Điều này làm tăng tần suất và mức độ của cơn đau.
Triệu chứng của thoát vị nội xốp
Đau lưng là triệu chứng chính của thoát vị đĩa đệm nội xốp. Cơn đau thường có những đặc điểm sau:
- Trong giai đoạn đầu, bệnh nhân chỉ có cảm giác nhói hoặc đau mỏi nhẹ và không thường xuyên.
- Theo thời gian, cơn đau âm ỉ và nhói sâu bên trong với tần suất và mức độ tăng dần
- Đau nhiều hơn khi ấn vào vùng tổn thương, ngồi lâu, gập người, vặn người, uốn cong thân mình, ho và hắt hơi
- Duỗi thẳng lưng hoặc nằm thẳng thấy đau giảm
- Nếu thoát vị nội xốp xảy ra ở thắt lưng, cơn đau thường có xu hướng lan rộng xuống mông và hai chân
Bên cạnh cảm giác đau nhức, bệnh nhân bị thoát vị nội xốp còn có những biểu hiện sau:
- Cứng ở lưng
- Hạn chế khả năng vận động
- Lưng yếu và không ổn định
- Đau kèm theo cảm giác rát bỏng
- Chụp X-quang hoặc MRI thấy xuất hiện nút Schmorl
Nguyên nhân gây thoát vị nội xốp
Thoát vị nội xốp thường liên quan đến chấn thương, thoái hóa xương sống và quá trình lão hóa tự nhiên của cơ thể.
- Chấn thương
Chấn thương cột sống có thể làm tăng nguy cơ phát triển vết nứt xuyên tâm. Điều này thường gặp ở những người bị chấn thương nhưng không được điều trị dứt điểm, một cú đánh mạnh và trực tiếp vào lưng, tai nạn giao thông hoặc chấn thương trong thể thao.
- Lão hóa
Quá trình lão hóa tự nhiên của cơ thể có thể là nguyên nhân khiến một người bị thoát vị đĩa đệm nội xốp. Lão hóa gây ra sự suy thoái của tủy sống, làm giảm tính đàn hồi của cơ và bao xơ… Đây đều là những yếu tố góp phần khiến vết nứt hình thành và phát triển.
- Thoái hóa cột sống
Phần lớn các trường hợp thoát vị đĩa đệm nội xốp liên quan đến thoái hóa cột sống. Bệnh lý này khiến cột sống mất tính ổn định do đĩa đệm hao mòn, hệ xương khớp suy yếu, cơ và bao xơ kém đàn hồi, dễ bị nứt hoặc rách.
Theo thời gian, sự mất ổn định làm biến dạng cấu trúc cột sống, tăng nguy cơ hình thành vết nứt xuyên tâm. Đồng thời tạo nên các nút Schmorl trên thân cột sống.
Yếu tố nguy cơ
Nguy cơ thoát vị nội xốp tăng cao nếu bạn có một hoặc nhiều yếu tố nguy cơ dưới đây:
- Thừa cân béo phì: Cân nặng dư thừa làm tăng áp lực lên đĩa đệm và xương cột sống. Điều này làm tăng nguy cơ hình thành một vết nứt xuyên tâm. Ngoài ra thừa cân béo phì cũng làm tăng nguy cơ chấn thương và thoái hóa cột sống. Đây đều là những nguyên nhân gây thoát vị đĩa đệm nội xốp thường gặp.
- Vận động mạnh và quá sức: Thường xuyên mang vác vật nặng, gập/ xoay lưng, nhấc vật nặng không đúng cách… làm tăng áp lực lên cột sống, tăng nguy cơ chấn thương và hình thành vết rách xuyên tâm.
- Tư thế sai: Tư thế sai khiến cột sống và các cơ xung quanh chịu nhiều áp lực, gây ra cảm giác đau mỏi. Hơn nữa tình trạng này có thể làm mất tính ổn định của cột sống, bệnh nhân bị chấn thương hoặc một vết nứt xuyên tâm.
- Hút thuốc lá và lạm dụng rượu: Thường xuyên hút thuốc lá và tiêu thụ rượu bia làm tăng tốc độ lão hóa xương khớp và gây thoát vị nội xốp.
- Chế độ ăn uống nghèo nàn, thiếu chất: Không bổ sung đủ dinh dưỡng từ chế độ ăn uống (đặc biệt là canxi và vitamin D) khiến xương khớp suy yếu và tăng tốc độ lão hóa. Từ đó làm tăng nguy cơ phát triển các bệnh lý xương khớp, trong đó có bệnh thoát vị đĩa đệm.
Đối tượng nguy cơ
Thoát vị nội xốp thường gặp ở những nhóm đối tượng sau:
- Phụ nữ
- Người từ 30 – 50 tuổi
- Vận động viên
- Những người có công việc nặng nhọc
Bệnh thoát vị nội xốp có nguy hiểm không?
Bệnh thoát vị nội xốp có mức độ nguy hiểm cao. Đau và các triệu chứng khác của bệnh làm ảnh hưởng đến chức năng vận động, người bệnh khó đi lại và thực hiện các hoạt động thường ngày.
Hơn nữa việc không điều trị khiến bệnh phát triển và gây ra những biến chứng nghiêm trọng sau:
- Hội chứng chùm đuôi ngựa
- Đau lưng mãn tính
- Teo cơ
- Bại liệt
Điều trị trong giai đoạn đầu thường dễ dàng và nhanh chóng hơn, giảm nguy cơ khởi phát biến chứng. Tuy nhiên những triệu chứng không rõ ràng khiến người bệnh khó nhận biết và chủ quan. Do đó bạn cần tiến hành thăm khám ngay khi có dấu hiệu bất thường.
Chẩn đoán thoát vị nội xốp
Bệnh thoát vị đĩa đệm nội xốp được chẩn đoán thông qua 2 giai đoạn, bao gồm:
1. Chẩn đoán lâm sàng
Trong quá trình kiểm tra, người bệnh được đặt một vài câu hỏi liên quan đến những vấn đề sau:
- Triệu chứng, đặc điểm và mức độ đau
- Tiền sử bệnh và chấn thương
- Thói quen sinh hoạt và công việc
- Độ tuổi
Ngoài ra người bệnh được kiểm tra khả năng vận động, kết hợp kiểm tra đau và tê yếu. Điều này giúp xác định mức độ nghiêm trọng của bệnh và sự chèn ép dây thần kinh.
2. Chẩn đoán cận lâm sàng
Bệnh thoát vị nội xốp chủ yếu được phát hiện thông qua chẩn đoán cận lâm sàng. Những xét nghiệm thường được chỉ định gồm:
- Chụp X-quang: Xét nghiệm này cho phép xác định những cơn đau do xương. Chẳng hạn như gãy cột sống, trượt đĩa đệm và thoái hóa cột sống. Ngoài ra chụp X-quang còn giúp xác định những nốt Schmorl trên thân đốt sống lưng.
- Chụp MRI: Chụp MRI (chụp cộng hưởng từ) tạo ra hình ảnh chi tiết của xương cột sống và các mô mềm. Điều này giúp xác định vị trí và đánh giá tình trạng thoát vị, mức độ chèn ép dây thần kinh và kích thước của nốt Schmorl.
- Chụp cắt lớp vi tính (CT): Kỹ thuật này giúp xác định những tổn thương nhỏ và khó nhìn thấy trên hình ảnh X-quang. Từ đó giúp đánh giá những bất thường của cột sống.
Phương pháp điều trị thoát vị nội xốp
Tùy thuộc vào giai đoạn và những triệu chứng của bệnh, thoát vị nội xốp được điều trị bằng nhiều phương pháp khác nhau. Đối với những cơn đau nhẹ và vừa, thuốc và những biện pháp chăm sóc tại nhà có thể khắc phục.
Nếu vết nứt xuyên tâm có kích thước lớn, gây đau đớn nghiêm trọng hoặc cần giải nén dây thần kinh, can thiệp phẫu thuật có thể cần thiết. Lưu ý điều trị theo chỉ định của bác sĩ để đạt hiệu quả tối đa.
1. Biện pháp chăm sóc tại nhà
Nếu thoát vị nội xốp đang trong giai đoạn nhẹ, người bệnh có thể áp dụng những biện pháp chăm sóc tại nhà để ngăn bệnh tiến triển và kiểm soát triệu chứng.
- Nghỉ ngơi
Tránh tiếp tục vận động và làm việc nặng. Nên nghỉ ngơi ngắn hạn (khoảng 2 – 3 ngày) khi cơn đau bắt đầu. Việc nghỉ ngơi hoàn toàn có thể giúp cột sống được ổn định, giảm đau và ngăn quá trình phát triển của vết nứt.
Hơn nữa, nghỉ ngơi đúng cách còn giúp thúc đẩy quá trình chữa lành tổn thương, giảm căng thẳng và co thắt cơ. Khi cơn đau được kiểm soát, hãy vận động nhẹ nhàng hoặc đi lại để tăng lưu thông máu, giúp xương khớp thư giãn.
- Chườm nóng
Đây là một biện pháp giảm đau hiệu quả. Nhiệt độ cao từ chai nước ấm hoặc túi chườm giúp làm dịu cơn đau, giảm co thắt cơ, tăng khả năng vận động và tính linh hoạt cho bệnh nhân.
Ngoài ra biện pháp chườm ấm còn có tác dụng thư giãn cơ, dây thần kinh và khớp xương; tăng lưu thông máu. Điều này giúp kiểm soát cơn đau, thúc đẩy quá trình tự chữa lành.
Hướng dẫn thực hiện: Sao nóng thảo dược hoặc rót nước ấm vào chai thủy tinh / túi chườm, chườm lên lưng đau 20 phút, mỗi ngày 3 – 4 lần.
- Chườm lạnh
Tương tự như chườm ấm, chườm lạnh cũng là một biện pháp giảm đau. Biện pháp này có tác dụng làm dịu cảm giác đau đớn, giảm viêm và sưng nóng.
Hướng dẫn thực hiện: Dùng túi đá hoặc túi rau củ đông lạnh bọc trong một chiếc khăn. Đặt túi chườm lên lưng đau từ 10 – 15 phút, mỗi ngày 2 – 4 lần.
- Xoa bóp nhẹ nhàng
Hãy thử xoa bóp nhẹ nhàng để giảm bớt các triệu chứng của thoát vị nội xốp. Biện pháp này có tác dụng thư giãn, giảm đau, tăng lưu thông máu và cải thiện chức năng vận động.
Khi xoa bóp, cần dùng lực vừa phải, thao tác uyển chuyển và linh hoạt để tạo cảm giác thoải mái, tránh gây đau cho bệnh nhân. Ngoài ra nên dùng tinh dầu hoặc dầu nóng thoa lên vị trí đau để tăng hiệu quả.
- Duy trì vận động
Nên tập thể dục và vận động nhẹ nhàng, từ 30 – 60 phút mỗi ngày. Điều này giúp làm chậm quá trình lão hóa, hỗ trợ giảm đau và giữ cho hệ xương khớp chắc khỏe.
Hơn nữa tập thể dục đều đặn còn giúp tăng cường sự dẻo dai và tính linh hoạt cho cột sống, làm mạnh các cơ xung quanh, tăng lưu thông máu. Điều này giúp thúc đẩy quá trình chữa lành, ổn định cột sống và ngăn thoát vị nội xốp phát triển.
Những bộ môn thích hợp:
-
- Yoga
- Bơi lội
- Tập dưỡng sinh
- Đi bộ…
- Bổ sung dinh dưỡng từ thực phẩm
Để hỗ trợ quá trình chữa lành, hãy tăng cường bổ sung các vitamin (vitamin A, C, D), chất chống oxy hóa, omega-3, các khoáng chất (phốt pho, canxi và magie) vào cơ thể thông qua chế độ ăn uống. Những thành phần dinh dưỡng này có khả năng cải thiện sức khỏe xương khớp, tăng cường sự dẻo dai, giảm đau và làm chậm quá trình lão hóa.
Đặc biệt tăng cường bổ sung canxi và vitamin D có thể phòng ngừa bệnh thoát vị đĩa đệm nội xốp do thoái hóa cột sống và quá trình lão hóa tự nhiên. Đồng thời hạn chế chấn thương và phòng ngừa nhiều bệnh xương khớp khác.
2. Dùng thuốc
Bệnh nhân bị thoát vị nội xốp thường được yêu cầu dùng thuốc. Dựa trên tình trạng, thuốc giảm đau nhẹ hoặc mạnh có thể được chỉ định.
- Acetaminophen: Acetaminophen là một loại thuốc giảm đau thông thường, chủ yếu được dùng trong giai đoạn đầu của bệnh. Thuốc có hai tác dụng chính gồm giảm đau và hạ sốt. Acetaminophen thường mang đến hiệu quả cao và nhanh cho những trường hợp có cơn đau nhẹ hoặc vừa.
- Thuốc chống viêm không steroid (NSAID): NSAID thường được chỉ định cho những người có cơn đau vừa hoặc không đáp ứng với Acetaminophen. So với thuốc giảm đau thông thường, NSAID có khả năng giảm đau mạnh hơn. Ngoài tác dụng giảm đau, thuốc chống viêm không steroid còn có tác dụng ngăn ngừa và trị viêm. Tùy thuộc vào tình trạng NSAID không kê đơn (như Ibuprofen, Naproxen…) hoặc NSAID kê đơn sẽ được sử dụng. Do những ảnh hưởng xấu đến hệ tiêu hóa, các thuốc chống viêm không steroid cần được dùng theo chỉ định.
- Thuốc giãn cơ: Nhóm thuốc này chủ yếu dùng cho những trường hợp đau lưng kèm theo căng cơ hoặc cứng cơ. Thuốc có tác dụng thư giãn cơ, giảm đau và co thắt.
- Thuốc nhóm opioid: Opioid là một nhóm thuốc giảm đau gây nghiện. Thuốc được dùng để kiểm soát cơn đau cho những trường hợp nặng, không đáp ứng với những loại thuốc khác. Do có khả năng gây nghiện, opioid thường được dùng ở liều thấp kết hợp Paracetamol và dùng ngắn hạn.
3. Vật lý trị liệu
Vật lý trị liệu là một trong những phương pháp điều trị chính cho bệnh nhân bị thoát vị nội xốp. Trong quá trình điều trị, người bệnh được hướng dẫn những bài tập kéo giãn nhẹ nhàng cho phần lưng, tập tăng cường vận động và sức cơ với cường độ thích hợp.
Vận động trị liệu giúp giảm đau lưng, cải thiện chức năng xương khớp, tăng cường sự dẻo dai và tính linh hoạt cho cột sống. Ngoài ra biện pháp này còn mang đến những tác dụng sau:
- Làm mạnh các cơ, ổn định cột sống
- Thúc đẩy quá trình chữa lành
- Kiểm soát thoát vị nội xốp, ngăn phát triển biến chứng
- Ngăn ngừa chấn thương và tàn tật trong tương lai
- Phục hồi chức năng vận động
- Thúc đẩy quá trình lưu thông máu
- Hỗ trợ giảm thoát vị và giải nén dây thần kinh
Dựa trên tình trạng cụ thể, bác sĩ xây dựng chương trình vật lý trị liệu thích hợp. Cường độ luyện tập và bài tập cụ thể được thay đổi dựa trên khả năng phục hồi của bệnh nhân.
4. Tiêm Steroid
Bệnh nhân thường được tiêm Steroid nếu đau không giảm sau một thời gian vật lý trị liệu hoặc/ và dùng thuốc. Khi điều trị, một lượng Steroid thích hợp được tiêm vào vị trí tổn thương dưới sự hướng dẫn của tia X. Điều này giúp đảm bảo tiêm thuốc đúng vị trí, không làm tổn thương tủy sống, dây thần kinh cũng như mạch mách.
Hầu hết các trường hợp chỉ tiêm Steroid một lần duy nhất. Thuốc mang đến hiệu quả giảm viêm và giảm đau nhanh chóng, duy trì kết quả trong nhiều tháng. Trong một số trường hợp, bệnh nhân được tiêm nhắc lại khi cơn đau tái phát.
5. Can thiệp ngoại khoa
Phẫu thuật ít khi được chỉ định cho những bệnh nhân bị thoát vị đĩa đệm nội xốp. Phương pháp này có thể được cân nhắc cho những trường hợp sau:
- Điều trị bảo tồn không hiệu quả, đau trên 6 – 12 tuần
- Vỡ đĩa đệm
- Chèn ép thần kinh nghiêm trọng.
Can thiệp ngoại khoa có thể bao gồm những phương pháp sau:
- Phẫu thuật giải nén
- Chỉnh sửa cấu trúc xương cột sống đĩa đệm hỏng
- Loại bỏ đĩa đệm hỏng và hợp nhất cột sống
Phẫu thuật mang đến hiệu quả giải nén, kiểm soát triệu chứng, ổn định cột sống và phục hồi chức năng vận động. Tuy nhiên tất cả những ca phẫu thuật đều có rủi ro. Do đó, người bệnh cần cân nhắc, chỉ phẫu thuật khi cần thiết và có lời khuyên bác sĩ.
Sau phẫu thuật, bệnh nhân được vật lý trị liệu phục hồi chức năng. Quá trình này vô cùng quan trọng, có thể giúp đảm bảo hiệu quả phục hồi của một ca phẫu thuật.
Phòng ngừa thoát vị nội xốp
Thoát vị nội xốp không được ngăn ngừa hoàn toàn. Tuy nhiên những biện pháp dưới đây có thể giảm nguy cơ phát bệnh.
- Loại bỏ thói quen hút thuốc lá.
- Kiểm soát cân nặng. Kết hợp chế độ luyện tập và ăn uống lành mạnh để giảm cân khi cần thiết.
- Không đột ngột thay đổi tư thế hoặc tạo áp lực cho cột sống. Chẳng hạn như đột ngột xoay, vặn hoặc gập người, bê vật nặng…
- Tránh vặn lưng, uốn cong hoặc gập người quá mức.
- Luôn thực hiện tư thế đúng.
- Tập thể dục đều đặn mỗi ngày với những bộ môn thích hợp như yoga, bơi lội, đi bộ… Đều này giúp duy trì chức năng vận động, tăng dẻo dai, duy trì chức năng xương khớp và ổn định cột sống. Ngoài ra tập thể dục đều đặn còn giúp phòng ngừa thoát vị nội xốp bằng cách làm chậm quá trình lão hóa.
- Thận trọng để tránh chấn thương trong sinh hoạt, tham gia giao thông và chơi thể thao.
- Mặc đồ bảo hộ khi chơi thể thao hoặc làm những công việc nguy hiểm.
- Thực hiện chế độ ăn lành mạnh, đầy đủ dinh dưỡng từ các loại rau xanh, trứng, cá, các loại hạt, đậu, trái cây… Đặc biệt nên bổ sung đủ canxi và vitamin D thông qua chế độ ăn uống. Đây là hai thành phần dinh dưỡng quan trọng đối với hệ xương khớp. Canxi giúp duy trì hệ xương chắc khỏe, giảm nguy cơ thoái hóa cột sống và loãng xương, làm chậm quá trình lão hóa. Trong khi đó, vitamin D giúp tăng đề kháng và tăng quá trình hấp thụ canxi.
- Không lạm dụng rượu bia.
- Dành thời gian nghỉ ngơi hợp lý. Tránh căng thẳng và không làm việc gắng sức.
Bệnh thoát vị nội xốp thường gây đau nhức nhẹ hoặc nặng do chèn ép thần kinh, cứng lưng và hạn chế chức năng vận động. Hơn nữa bệnh có khả năng phát triển nhanh và gây biến chứng. Để kiểm soát, hãy điều trị tích cực theo phác đồ điều trị của bác sĩ chuyên khoa.
Tham khảo thêm:
ĐẶT LỊCH HẸN
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!