Thoát Vị Đĩa Đệm Ở Trẻ Em: Dấu Hiệu Nhận Biết Và Cách Trị

Bài viết được tham vấn chuyên môn bởi Lương Y Đỗ Minh Tuấn | Lĩnh vực khám chữa: Thoát vị đĩa đệm Nơi công tác Phòng Chẩn Trị YHCT Đỗ Minh Đường – Hà Nội

Thoát vị đĩa đệm ở trẻ em là bệnh lý hiếm khi xảy ra vì hệ xương khớp của trẻ nhỏ vừa hoàn thiện, khá khỏe mạnh. Nhưng những chấn thương va chạm mạnh hoặc trẻ có thói quen ngồi sai tư thế trong thời gian dài là những yếu tố khởi phát thành bệnh. Vậy so với người lớn, tình trạng thoát vị đĩa đệm ở trẻ nhỏ có gì khác biệt? Dấu hiệu nhân biết và phương pháp điều trị ra sao?

Thoát vị đĩa đệm ở trẻ em là bệnh gì?

Thoát vị đĩa đệm ở trẻ em là một trong những bệnh lý thường gặp về tổn thương xương khớp, cột sống và xảy ra ở trẻ em dưới 18 tuổi. Về bản chất, thoát vị đĩa đệm là tình trạng nhân nhầy bị thoát vị khỏi lớp màng bao xơ do đĩa đệm có xu hướng lệch khỏi vị trí ban đầu. Khối nhân nhầy thoát vị tích tụ quanh cột sống và chèn lên các rễ dây thần kinh.

Bệnh đặc trưng bởi những cơn đau nhức, căng cứng cơ khó chịu, khiến trẻ không thể vận động như bình thường, ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất, tinh thần, trí tuệ và giảm khả năng tập trung, sa sút trong học tập. Thậm chí, những trường hợp thoát vị đĩa đệm nghiêm trọng còn gây ra các biến chứng rủi ro khó lường nếu không điều trị kịp thời, nặng nhất là khiến trẻ tàn phế, bại liệt suốt đời.

Nguyên nhân gây thoát vị đĩa đệm ở trẻ em

Thoát vị đĩa đệm là bệnh xương khớp thường xuất hiện ở người lớn tuổi. Nhưng trong nhiều năm trở lại đây tỷ lệ phát bệnh lại có xu hướng trẻ hóa, xuất hiện ở những người trong độ tuổi lao động, còn trẻ 20 – 30 tuổi, thậm chí trẻ em dưới 18 tuổi. Theo các chuyên gia, có nhiều nguyên nhân khiến trẻ em bị thoát vị đĩa đệm như:

Mang vác cặp sách nặng: Trung bình mỗi ngày trẻ phải học từ 3 – 5 môn, số lượng tập sách, dụng cụ học tập tương đối nhiều và đều được dồn trong một chiếc ba lô. Và chính chiếc cặp sách quá nặng chính là nguyên nhân hàng đầu khiến cho cột sống non nớt của trẻ bị ảnh hưởng, phát triển không bình thường, vừa làm tăng nguy cơ thoát vị đĩa đệm vừa ức chế sự phát triển chiều cao của con.
Thói quen tật xấu: Trẻ lười vận động, ngồi học sai tư thế và có thói quen cúi đầu để sử dụng điện thoại di động trong hàng giờ liền. Việc duy trì 1 tư thế khiến các đốt sống bị chèn ép, tạo áp lực lên dây thần kinh. Tình trạng này kéo dài gây tổn thương đĩa đệm, dây chằng, gân cơ và gây ra thoát vị, thoái hóa cột sống.
Va chạm mạnh, chấn thương: Trẻ nhỏ thường hiếu động và nghịch ngợm nên rất dễ bị chấn thương trong lúc chơi đùa, chạy nhảy hoặc tai nạn giao thông dù nặng hay nhẹ cũng là những nguyên nhân khiến cột sống của trẻ bị tổn thương. Nếu không kịp thời chữa trị hoặc chữa không dứt điểm, chính tổn thương này sẽ phát triển dần thành thoái hóa cột sống và thoát vị đĩa đệm.
Thừa cân – béo phì: Theo thống kê, những đứa trẻ thừa cân béo phì quá mức thường có nguy cơ cao mắc nhiều bệnh tật hơn so với những trẻ có cân nặng phù hợp. Ngoài tim mạch, huyết áp, thoát vị đĩa đệm cũng là căn bệnh thường gặp ở trẻ béo phì. Do trọng lượng cơ thể quá mức tạo áp lực lớn cho cột sống trong thời gian dài, dẫn đến tổn thương.
Trẻ chơi thể thao cường độ cao: Chơi thể thao rất cần thiết cho sức khỏe và sự phát triển của trẻ. Tuy nhiên, nếu tập luyện quá mức, dùng nhiều thể lực với cường độ mạnh để chơi bóng đá, bóng rổ, bơi lội… có thể khiến cột sống của trẻ bị tổn thương. Tình trạng này kéo dài dẫn đến thoát vị đĩa đệm và nhiều bệnh lý xương khớp khác.
Chế độ ăn uống kém khoa học: Hầu hết trẻ nhỏ đều có sở thích ăn các loại đồ ăn nhanh, chế biến sẵn như gà rán, khoai tây chiên, hamburger, xúc xích, dăm bông… Cộng với thói quen lười ăn rau, trái cây, uống ít nước… khiến cơ thể trẻ thiếu hụt các dưỡng chất cần thiết để phát triển ổn định xương khớp. Thiếu chất kéo dài, nhất là các chất như canxi, vitamin D khiến xương khớp trẻ chậm phát triển, dễ bị thoái hóa và thoát vị đĩa đệm.
Dị tật bẩm sinh và di truyền: Nhiều nghiên cứu khoa học cho thấy, thoát vị đĩa đệm ở trẻ em dưới 18 tuổi có thể liên quan đến yếu tố di truyền hoặc bẩm sinh. Trong đó, những trẻ vừa chào đời đã có bất thường về cột sống như trượt đốt sống, gù vẹo cột sống, hẹp ống sống, có gai cột sống… và cả bố lẫn mẹ đều có những tổn thương về cột sống sẽ di truyền cho con cái, tăng nguy cơ khởi phát thoát vị đĩa đệm sớm ở trẻ.

Dấu hiệu nhận biết thoát vị đĩa đệm ở trẻ nhỏ

Tương tự như người lớn, hầu hết trẻ bị thoát vị đĩa đệm đều trải qua 4 giai đoạn cơ bản, trong đó giai đoạn 1 & 2 thường không có quá nhiều biểu hiện, các dấu hiệu bệnh mờ nhạt, không rõ ràng, xuất hiện và biến mất nhanh chóng khiến bố mẹ lầm tưởng là do trẻ chạy nhảy va chạm mới đau nhức. Nhưng càng về những giai đoạn cuối, các triệu chứng thoát vị đĩa đệm ở trẻ ngày càng bộc phát nghiêm trọng, điển hình như:

Đau nhức tại vị trí thoát vị đĩa đệm: Tùy theo dạng thoát vị đĩa đệm xảy ra ở cổ hay thắt lưng mà các triệu chứng sẽ được biểu hiện khác nhau. Trong đó, thoát vị đĩa đệm cổ sẽ gây đau nhức, tê mỏi vùng cổ, vai gáy, lan xuống cánh tay, ngón tay hoặc đau đầu. Còn với thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng gây đau nhức vị trí đĩa đệm L5 – S1, cơn đau chạy dọc từ thắt lưng xuống chân (triệu chứng của đau thần kinh tọa). Cường độ cơn đau càng tăng nặng hơn khi trẻ cử động mạnh, ho, hắt hơi…
Giảm khả năng vận động: Cảm giác đau nhức, tê bì lúc dữ dội, lúc âm ỉ khiến trẻ gặp khó khăn trong việc cử động, sinh hoạt. Chẳng hạn như khó mang vác, cầm nắm một vật nào đó hoặc đi thẳng hàng.
Rối loạn cảm giác: Thoát vị đĩa đệm chèn dây thần kinh gây mất cảm giác các chi, gây khó khăn trong việc cử động. Kèm theo rối loạn chức năng hệ bài tiết, gây mất tự chủ trong việc đại tiểu tiện.
Một số triệu chứng khác: Số ít trường hợp cũng có thể gặp một vài triệu chứng khác như suy giảm chức năng tuần hoàn, hô hấp, tiêu hóa…

Những biến chứng nguy hiểm khi trẻ bị thoát vị đĩa đệm

Chứng thoát vị đĩa đệm ở trẻ không chỉ gây ra những cơn đau nhức đơn thuần và giảm chức năng vận động, sinh hoạt kém, mà nó còn là nguyên nhân phát sinh hàng loạt các biến chứng nguy hiểm nếu không điều trị kịp thời, dứt điểm. Có thể kể đến một số biến chứng thường gặp sau:

Tổn thương hệ thần kinh

Cột sống là bộ phận tập trung rất nhiều dây thần kinh, nên việc tổn thương cột sống do thoát vị đĩa đệm, thoái hóa cột sống… cũng đều khiến hệ thống dây thần kinh bị tổn thương theo. Hậu quả là những cơn đau dai dẳng, âm ỉ dữ dội trong trong thời gian dài, khiến trẻ không còn đủ sức khỏe, thể lực và tinh thần để học tập, vui chơi như bình thường.

Rối loạn bài tiết

Những trẻ bị thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng cũng có thể dẫn đến biến chứng rối loạn cơ tròn và gây rối loạn chức năng bài tiết, không thể kiểm soát việc đại tiểu tiện. Ban đầu, trẻ chỉ bị bí tiểu, tiểu rắt hoặc tè dầm, nhưng khi bệnh nặng hơn, mức độ rối loạn cũng tăng cấp, trẻ tiểu hoặc đại tiện trong vô thức, không thể kiểm soát và xảy ra bất kỳ lúc nào.

Rối loạn cảm giác

Rối loạn cảm giác là một trong những biến chứng thường gặp ở trẻ bị thoát vị đĩa đệm. Đây là một dạng rối loạn xảy ra do có liên quan đến sự tổn thương đĩa đệm, gây chèn ép dây thần kinh. Biến chứng này được biểu hiện thông qua nhiều dạng như không có cảm giác đau, nóng lạnh bất thường, tê bì tay chân… Chúng gây ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống sinh hoạt hàng ngày của trẻ.

Teo cơ, liệt chi, tàn phế

Sự tổn thương của các dây thần kinh liên kết với cột sống diễn ra trong thời gian dài khiến tuần hoàn máu bị cản trở, kém lưu thông đến các cơ quan nội tạng, trong đó có các chi. Thiếu hụt dinh dưỡng trầm trọng khiến hệ thống dây chằng, cơ gân khớp không thể phát triển, dần dần gây ra teo cơ, yếu sức, thậm chí mất hoàn toàn khả năng vận động và bại liệt, tàn phế suốt đời.

Tuy nhiên, biến chứng này thường hiếm gặp, trừ những trường hợp trẻ bị thoát vị đĩa đệm do các tai nạn cực kỳ nghiêm trọng, không thể phục hồi được.

Các phương pháp chữa trị thoát vị đĩa đệm cho trẻ

Dựa vào kết quả chẩn đoán thông qua triệu chứng lâm sàng, test chức năng vận động và xét nghiệm hình ảnh mà bác sĩ chuyên khoa xây dựng phác đồ điều trị phù hợp cho trẻ thoát vị đĩa đệm. Điển hình như các phương pháp sau đây:

1. Phác đồ điều trị bằng thuốc Tây

Dùng thuốc chữa thoát vị đĩa đệm là phương pháp được ưu tiên trong những trường hợp bùng phát cơn đau cấp tính, kèm theo các triệu chứng khác. Tùy từng trường hợp và mức độ bệnh nặng hay nhẹ mà bác sĩ sẽ chỉ định sử dụng thuốc với liều dùng phù hợp.

Một số loại thuốc dùng được cho trẻ nhỏ như:

Nhóm thuốc không kê đơn có tác dụng giảm sưng, giảm đau thoát vị đĩa đệm như Ibuprofen (Advil, Motrin), Naproxen (Naprosyn, Aleve)…;
Nhóm thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) hoặc Paracetamol…;
Thuốc giảm đau gây nghiện chứa codein hoặc oxycodone – acetaminophen (Percocet)…;
Thuốc giãn cơ giảm tình trạng co thắt cột sống như Amitriptyline (Vanatrip, Elavil), Gabapentin (Neurotin), Duloxetine (Cymbalta), Tramadol (Ultram), Pregabalin (Lyrica)…;
Nhóm thuốc bổ thần kinh, thường là các loại vitamin nhóm B như B1, B6, B12…;

Lưu ý:

Bất kỳ loại thuốc Tây nào cũng tiềm ẩn nhiều tác dụng phụ gây hại cho sức khỏe. Do đó, bác sĩ thường kê đơn với liều dùng phù hợp để trị bệnh và ít gây tác dụng phụ nhất.
Bố mẹ cần lưu ý cho con sử dụng thuốc đúng liều, tránh tự ý tăng giảm liều theo cảm tính để đảm bảo sức khỏe cho trẻ.
Nếu sau 5 – 8 tuần dùng thuốc nhưng không có tác dụng, thậm chí bệnh ngày càng có xu hướng tăng nặng, hãy thông báo cho bác sĩ để được điều chỉnh liều dùng thuốc hoặc áp dụng phương pháp khác phù hợp hơn.

2. Kết hợp vật lý trị liệu

Vật lý trị liệu là nhóm các phương pháp, kỹ thuật, bài tập tác động tích cực đến cột sống bị tổn thương, giảm đau và hỗ trợ phục hồi chức năng đĩa đệm. Đây là phương pháp không xâm lấn, ít rủi ro, rút ngắn thời gian sử dụng thuốc giảm tác dụng phụ.

Có nhiều phương pháp vật lý trị liệu phù hợp áp dụng với trẻ bị thoát vị đĩa đệm như:

Nhiệt trị liệu gồm chườm lạnh, chườm nóng;
Điện trị liệu như xung điện, sóng ngắn, sóng âm thâm, tia laser…;
Kéo giãn cột sống chữa thoát vị đĩa đệm cho trẻ, nhằm mục đích giảm thiểu áp lực lên hệ thống dây thần kinh;
Massage xoa bóp mô sâu;
…

3. Chỉ định mổ thoát vị đĩa đệm (nếu cần thiết)

Trong trường hợp trẻ bị thoát vị đĩa đệm nghiêm trọng do các chấn thương, tai nan va chạm mạnh ngoài ý muốn hoặc đã chữa trị bằng phác đồ nội khoa nhưng không hiệu quả, sẽ được cân nhắc và chỉ định mổ thoát vị đĩa đệm. Rất hiếm những trường hợp trẻ em bị thoát vị đĩa đệm phải mổ, nhưng tỷ lệ này vẫn có, nhất là khi chức năng vận động của trẻ bị đe dọa, có xu hướng liệt vĩnh viễn.

Đối với trẻ nhỏ, ưu tiên phương pháp mổ nội soi thoát vị đĩa đệm để giảm thiểu rủi ro, biến chứng. Tùy từng trường hợp mà áp dụng kỹ thuật loại bỏ khối thoát vị để giải phóng áp lực tại các rễ dây thần kinh hoặc thay mới đĩa đệm nhân tạo để phục hồi chức năng vận động, cải thiện các triệu chứng bệnh.

Thực tế, phẫu thuật thoát vị đĩa đệm chỉ có khả năng xử lý tổn thương thực thể, bệnh vẫn có thể tái phát trở lại bất kỳ lúc nào nếu trẻ tiếp tục chịu những tổn thương, va chạm mạnh đến cột sống. Ngoài ra, những rủi ro bất lợi của việc phẫu thuật cộng với chi phí đắt đỏ khiến nhiều bậc phụ huynh cần cân nhắc kỹ lưỡng trước khi quyết định, tốt nhất nên trao đổi với bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn kỹ hơn.

4. Áp dụng các cách chữa tại nhà

Để hỗ trợ đẩy lùi cơn đau nhức ở trẻ bị thoát vị đĩa đệm, bố mẹ cũng có thể áp dụng một số mẹo bài thuốc dân gian đơn giản, sử dụng các loại thảo dược tự nhiên, thực hiện tại nhà. Chẳng hạn như: lá lốt, ngải cứu, đinh lăng, xương rồng… Đạt đều là những loại thảo dược chữa thoát vị đĩa đệm hiệu quả, nhờ chứa các hoạt chất giúp chống viêm, giảm đau, kích thích tuần hoàn máu…

Cách thực hiện rất đơn giản, dược liệu rửa sạch, để ráo nước và mang đi sao nóng với một ít muối biển, cho vào miếng vải, buộc chặt đầu và chườm lên lưng trẻ, tại vị trí đau nhức trong vòng 15 phút. Thực hiện mỗi ngày hoặc khi cơn đau bùng phát để đạt hiệu quả tốt nhất.

Lưu ý cách này chỉ phù hợp với những trường hợp bị thoát vị đĩa đệm mức độ nhẹ, đau nhức đơn thuần và chưa có biến chứng. Đồng thời ngoài da không có vết thương hở, chảy máu, chảy dịch… Chú ý nhiệt độ khi chườm cho trẻ, tránh nhiệt độ cao, quá nóng rất dễ gây bỏng, vì làn da của trẻ thường mỏng manh hơn so với người lớn.

5. Chữa thoát vị đĩa đệm cho trẻ theo Đông y

Đông y là phương pháp điều trị bệnh lành tính, phù hợp với mọi đối tượng từ người lớn cho đến trẻ nhỏ. Theo quan niệm YHCT, thoát vị đĩa đệm thuộc chứng yêu thống, xảy ra do tắc nghẽn kinh lạc và tổn thương diễn ra trong thời gian do vận động quá sức. Cộng với các yếu tố tà độc như phong hàn, thấp nhiệt mà khởi phát thành bệnh.

Chữa thoát vị đĩa đệm cho trẻ em bằng Đông y chủ yếu sử dụng các bài thuốc được phối ngũ từ những vị thuốc, dược liệu quý. Nhờ đó, vừa đem lại hiệu quả chữa trị sâu, bồi bổ sức khỏe toàn diện và an toàn, lành tính cho sức khỏe, không gây tác dụng phụ. Đặc biệt là tiết kiệm chi phí hơn so với chữa trị bằng thuốc Tây.

BÀI THUỐC ĐỖ MINH THOÁT VỊ THANG – CHỮA THOÁT VỊ ĐĨA ĐỆM CHO TRẺ DỨT ĐIỂM, PHỤC HỒI CHỨC NĂNG VẬN ĐỘNG

Thị trường Đông y chữa thoát vị đĩa đệm có rất nhiều bài thuốc, nhưng để chọn được phương thuốc phù hợp, hiệu quả và lành tính tuyệt đối lại không phải dễ. Một gợi ý tốt dành cho các bậc phụ huynh có con bị thoát vị đĩa đệm chính là bài thuốc Đỗ Minh Thoát Vị Thang được điều chế bởi các Lương y giỏi của dòng họ Đỗ Minh, ra đời cách đây 150 năm.

Đây là một trong những bài thuốc hiếm hoi được đánh giá cao cả về mức độ hiệu quả lẫn an toàn, phù hợp dùng cho mọi đối tượng, từ trẻ nhỏ đến người lớn. Đỗ Minh Thoát Vị Thang được kết hợp từ 4 bài thuốc nhỏ gồm:

Thuốc đặc trị thoát vị đĩa đệm
Thuốc bổ gan giải độc
Thuốc hoạt huyết bổ thận
Thuốc ngâm rượu

Sự kết hợp này giúp các bài thuốc tương tác và bổ trợ lẫn nhau nhằm phát huy hiệu quả toàn diện. Cam kết chỉ sau vài liệu trình sử dụng, các triệu chứng thoát vị đĩa đệm sẽ được đẩy lùi, dứt điểm bệnh tận gốc và phòng ngừa tái phát dài lâu.

Một số vị thuốc quen thuộc xuất hiện trong bài thuốc này như bồ công anh, gối hạc, xích đồng, hy thiêm, quế chi, phục linh, tơ hồng xanh… Cam kết dược liệu sạch 100%, không chứa thuốc trừ sâu, chất bảo quản hay thành phần tân dược trong thuốc.

Đặc biệt, đối với trẻ nhỏ bị thoát vị đĩa đệm, nhà thuốc hỗ trợ điều chế bài thuốc thành dạng cao lỏng, bảo quản trong hũ thủy tinh, có thông tin, nhãn mác và hướng dẫn sử dụng rõ ràng. Phụ huynh chỉ cần pha 1 – 2 thìa cafe cao thuốc với nước ấm, khuấy đều rồi cho trẻ uống hết. Cao Đỗ Minh Thoát Vị Thang có mùi thơm nhẹ, ngọt dễ uống và dễ hấp thu, phát huy tác dụng hiệu quả.

Để tăng hiệu quả chữa thoát vị đĩa đệm cho trẻ em, Nhà thuốc Đỗ Minh đường cũng kết hợp thực hiện liệu trình bấm huyệt, châm cứu, chiếu đèn…

Thông tin liên hệ nếu có nhu cầu sử dụng Đỗ Minh Thoát Vị Thang chữa thoát vị đĩa đệm cho trẻ:

Hà Nội: Số 37A Ngõ 97 Văn Cao, Liễu Giai, Quận Ba Đình, Hà Nội | Hotline: 0963 302 349
TPHCM: Số 179 Nguyễn Văn Thương, Phường 25, quận Bình Thạnh, TP. Hồ Chí Minh | 0938 449 768

Chăm sóc phòng ngừa thoát vị đĩa đệm ở trẻ em

Nguyên tắc phòng ngừa thoát vị đĩa đệm ở trẻ em chính là chăm sóc và giữ gìn chức năng đĩa đệm, cột sống khỏe mạnh. Để làm được điều này, bố mẹ cần phải hướng dẫn trẻ xây dựng một chế độ sống, sinh hoạt lành mạnh, duy trì thói quen thực hiện những điều sau:

Tập thể dục đều đặn hàng ngày, chú ý chọn những bộ môn phù hợp với độ tuổi, vừa sức như đi bộ, chạy bộ, bơi lội… Hạn chế những bộ môn thường xuyên va chạm mạnh như bóng đá, bóng rổ… để giảm thiểu nguy cơ chấn thương.
Giữ tư thế lưng thẳng khi ngồi học hoặc làm bất cứ việc gì. Sau 1 – 2 tiếng ngồi học hãy đứng dậy đi lại và thực hiện các động tác thư giãn.
Khuyến khích trẻ tham gia các hoạt động tập thể, thoải mái tinh thần, tránh ngồi lì một chỗ.
Không nên mang vác vật nặng quá mức, vượt khả năng của bản thân.
Ăn uống đủ chất dinh dưỡng, đa dạng thực phẩm, nhất là những loại giàu canxi, vitamin D cùng nhiều dưỡng chất khác giúp xương khớp chắc khỏe.
Cho trẻ thăm khám sức khỏe tổng quát định kỳ, nhất là với những trẻ có tiền sử bệnh hoặc chấn thương trước đây.

Thoát vị đĩa đệm ở trẻ em thường ít xảy ra và ít phức tạp hơn so với người lớn tuổi. Nhưng không nên vì vậy mà bố mẹ chủ quan, bỏ qua bước chăm sóc, điều trị kịp thời. Tốt nhất nên đưa trẻ đến các cơ sở y tế chuyên khoa xương khớp để được thăm khám, chẩn đoán và xây dựng phác đồ điều trị phù hợp, bảo tồn khả năng vận động.