Các Loại Thuốc Điều Trị Hội Chứng Thận Hư Cho Hiệu Quả Cao

Bài viết được tham vấn chuyên môn bởi Lương Y Đỗ Minh Tuấn | Lĩnh vực khám chữa: Thận hư Nơi công tác Phòng Chẩn Trị YHCT Đỗ Minh Đường – Hà Nội

Dùng thuốc điều trị hội chứng thận hư là biện pháp được ưu tiên áp dụng hàng đầu trong phác đồ điều trị theo tiêu chuẩn của Bộ Y tế. Nhằm mục tiêu là kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng. Dựa vào kết quả thăm khám chẩn đoán triệu chứng lâm sàng, xác định, nguyên nhân… bác sĩ sẽ chỉ định dùng thuốc với liều lượng và thời gian phù hợp.

Hội chứng thận hư và các tiêu chuẩn chẩn đoán

Hội chứng thận hư hay còn được gọi là chứng thận nhiễm mỡ. Đây là bệnh lý về lâm sàng và sinh hóa, tổn thương màng đáy cầu thận, đặc trưng bởi các triệu chứng như:

Phù
Protein niệu tăng > 3.5g/ 24 giờ
Protein máu giảm < 60g/l
Albumin máu giảm < 30g/l
Tăng lipid máu

Y học chia hội chứng thận hư gồm 2 dạng là nguyên phát và thứ phát. Đây là bệnh lý mãn tính khá phức tạp, nếu không can thiệp điều trị kịp thời có thể gây ra nhiều biến chứng rủi ro cho sức khỏe, thể chất, nguy hiểm nhất là suy thận cấp hoặc mãn tính, phải tiến hành chạy lọc thận nhân tạo hoặc ghép thận để duy trì sự sống.

Hội chứng thận hư có thể xảy ra ở bất kỳ đối tượng nào, từ người lớn cho đến trẻ em. Xảy ra do các nguyên nhân phổ biến như: mắc các bệnh nhiễm trùng, các bệnh hệ thống, bệnh tự miễn như lupus ban đỏ, tiểu đường, tác dụng phụ của thuốc, rối loạn do di truyền…

Để chẩn đoán hội chứng thận hư được thực hiện bởi những bác sĩ chuyên khoa có kinh nghiệm, thông qua các tiêu chuẩn sau đây:

Phù: Người bệnh có thể bị phù toàn thân hoặc phù cục bộ một số vị trí như tay, chân, mặt, mí mắt, bụng… Vùng da phù mềm, màu trắng, xảy ra kèm theo tràn dịch màng phổi hoặc cổ trướng và tiểu ít. Có thể kiểm soát được khi dùng glucocorticoid;
Chỉ số protein máu < 60g/ lít;
Chỉ số protein niệu > 3.5g/ 24 giờ;
Chỉ số albumin máu < 30g/ lít;
Chỉ số cholesterol máu > 6.5 mmol/ lít;
Xuất hiện tụ mỡ, hạt mỡ lưỡng chiết trong nước tiểu;

Trong đó, để chẩn đoán chính xác hội chứng thận hư cần đảm bảo có ít nhất 3 tiêu chuẩn là tăng protein niệu, giảm protein máu và giảm albumin máu. Ngoài ra, chẩn đoán hội chứng thận hư thông qua tổn thương mô bệnh học cũng là biện pháp được áp dụng phổ biến. Có thể kể đến như:

Bệnh viêm cầu thận tăng sinh gian mạch;
Bệnh cầu thận thay đổi tối thiểu;
Viêm cầu thận màng
Xơ hóa cầu thận ổ cục bộ;
Viêm cầu thận tăng sinh hình liềm;
Viêm cầu thận màng tăng sinh;
Bệnh thận IgA;

Tác dụng của thuốc điều trị chứng thận hư

Hội chứng thận hư là căn bệnh tổn thương cầu thận mãn tính khá phức tạp. Diễn tiến và các triệu chứng bệnh xuất hiện theo từng đợt, tùy theo mức độ triệu chứng mà bác sĩ sẽ chỉ định phác đồ điều trị phù hợp. Trong đó, phác đồ điều trị hội chứng thận hư Bộ Y tế thường ưu tiên điều trị bằng phác đồ Corticoid nhằm mục đích kiểm soát triệu chứng và ngăn chặn biến chứng.

Đặc trưng triệu chứng của hội chứng thận hư là phù, giảm protein qua nước tiểu và giảm viêm ở cầu thận. Việc dùng các loại thuốc đặc hiệu nhằm mục đích kiểm soát và cải thiện các triệu chứng này. Cụ thể như sau:

Mục tiêu giảm phù: Dùng các loại thuốc phù hợp giúp cải thiện mức độ phù, chủ yếu xảy ra ở bụng, mặt, hốc mắt, màng phổi, màng bụng. Ngoài giảm phù, thuốc còn có tác dụng làm giảm lượng dịch trong khoang màng phổi và ổ bụng.
Mục tiêu giảm lượng protein thất thoát vào nước tiểu: Việc kiểm soát lượng protein trong máu, giữ chúng không bị thất thoát vào nước tiểu là một trong những mục tiêu quan trọng khi điều trị hội chứng thận hư bằng phác đồ thuốc. Qua đó, các triệu chứng như phù, rối loạn hoạt động hay dễ chảy máu, nhiễm trùng… do hội chứng thận hư gây ra cũng được cải thiện đáng kể.
Mục tiêu giảm viêm ở cầu thận: Theo các chuyên gia, đây cũng chính là mục tiêu quan trọng nhất trong phác đồ điều trị hội chứng thận hư bằng thuốc. Tuy nhiên, khác với những bệnh lý khác, để giảm viêm ở cầu thận không dùng thuốc chống viêm như bình thường, thay vào đó là liệu pháp Corticoid sử dụng nhóm thuốc corticoid và thuốc ức chế miễn dịch theo chỉ định.

Tùy theo triệu chứng bệnh và mục tiêu điều trị mà bác sĩ sẽ chỉ định phác đồ phù hợp, đem lại kết quả cao tối ưu và hạn chế tác dụng phụ, rủi ro gây hại cho sức khỏe.

TOP 7 thuốc điều trị hội chứng thận hư được sử dụng phổ biến

Để kiểm soát các triệu chứng và đem lại tác dụng điều trị bệnh hiệu quả cho từng trường hợp, bác sĩ chuyên khoa sẽ cân nhắc chỉ định sử dụng đơn lẻ hoặc kết hợp từ các loại thuốc sau:

1. Nhóm thuốc Corticoid

Có đến 90% trường hợp bệnh nhân hội chứng thận hư đáp ứng tốt khi dùng thuốc Corticoid. Thuốc thường được chỉ định sử dụng trong giai đoạn đầu của bệnh, tổn thương cầu thận vừa được khởi phát, đặc biệt phù hợp với thể tổn thương cầu thận trung tâm. Ngược lại, những thể tổn thương nghiêm trọng, có biến chứng nặng thường cho hiệu quả kém.

Cơ chế tác dụng của Corticoid là kiểm soát các tế bào bạch cầu, ngăn không cho chúng tụ lại và khởi phát viêm cầu thận. Đồng thời, hỗ trợ làm giảm khả năng gây viêm của các thực bào bạch cầu. Nhờ đó mà ức chế phản ứng miễn dịch, đẩy lùi các triệu chứng viêm, tổn thương do hội chứng thận hư gây ra.

Liệu pháp Corticoid được áp dụng phổ biến bằng thuốc Prednisolone. Duy trì sử dụng trong vòng 10 – 20 tuần. Chỉ cần tuân thủ liều dùng, các triệu chứng bệnh sẽ được cải thiện rõ rệt sau thời gian này.

Tuy đem lại hiệu quả cao nhưng những tác dụng phụ của nhóm thuốc này đối với sức khỏe của người bệnh là rất nghiêm trọng. Đặc biệt, nếu lạm dụng liều cao trong thời gian dài có thể gây ra triệu chứng phù nề do giữ nước, tăng cân, da đỏ ứng…, nặng hơn là loãng xương, gãy xương, viêm loét dạ dày, rối loạn điện giải, da khô ráp, dễ cáu gắt…

Do đó, các chuyên gia khuyến cáo, trong quá trình sử dụng thuốc Corticoid, người bệnh cần tăng cường bổ sung các loại thực phẩm như rau xanh, củ quả, trái cây, giảm lượng muối, ăn nhạt lại và uống nước đủ để hỗ trợ đào thải thuốc nhanh hơn. Lưu ý chỉ nên uống thuốc Corticoid sau 8 giờ sáng, trong lúc ăn hoặc sau khi ăn đều được.

2. Nhóm thuốc ức chế & điều hòa miễn dịch

Trường hợp điều trị hội chứng thận hư bằng phác đồ Corticoid nhưng không đáp ứng, kháng Corticoid sẽ được chỉ định dùng phối hợp hoặc thay thế bằng nhóm thuốc ức chế miễn dịch. Thuốc hoạt động dựa theo cơ chế ngăn chặn và ức chế giải phóng hormone renin – loại hormone quan trọng tạo ra aldosterone ảnh hưởng xấu đến chức năng thận.

Những loại thuốc ức chế và điều hòa miễn dịch xuất hiện phổ biến trong đơn thuốc của người mắc hội chứng thận hư như: Cyclosporin, Cyclophosphamide, Mycophenolate hoặc Rituximab.

Hướng sử dụng như sau:

Dùng Cyclophosphamide là loại dùng phổ biến nhất để điều trị hội chứng thận hư tái phát kháng corticoid, người bệnh có dấu hiệu nhiễm ký sinh trùng… Chú ý tuân thủ liều dùng để tránh gây các tác dụng phụ như rụng tóc, suy tủy xương, mọc lông hóa, phì đại lợi…
Những bệnh nhân có dấu hiệu tổn thương màng lọc cầu thận không rõ nguyên nhân sẽ được chỉ định dùng kết hợp Corticoid và Cyclophosphamide hoặc Chlorambucil.
Ngoài ra, thuốc Corticoid tổng hợp hay Rituximab cũng được chỉ định sử dụng phổ biến trong trường hợp bị hội chứng thận hư nhưng kháng thuốc Prednisolone. Trong đó, Rituximab là loại thuốc đặc biệt mạnh vì có khả năng ức chế miễn dịch mạnh, chuyên sản xuất tạo ra kháng thể cho cơ thể nhờ cơ chế chống lại kháng nguyên CD20 của tế bào lympho B.

Bác sĩ khuyến cáo khi sử dụng thuốc ức chế miễn dịch để trị hội chứng thận hư, người bệnh cần kết hợp song song với xây dựng thực đơn ăn uống khoa học, tăng cường bổ sung các loại thực phẩm lợi tiểu để hỗ trợ đào thải thuốc tốt hơn. Lưu ý về liều dùng để tránh gây tác dụng phụ, đặc biệt thuốc có khả năng gây nhiễm trùng cao.

3. Nhóm thuốc lợi tiểu

Thuốc lợi tiểu là loại thuốc có tác dụng loại bỏ lượng nước dư thừa tích tụ trong cơ thể. Các hoạt chất trong thuốc tác động đến chức năng thận, giảm áp lực lên các mạch máu trong cầu thận và hỗ trợ thận hoạt động bình thường, đào thải độc tố, nước, muối ra khỏi cơ thể. Đối với người bệnh hội chứng thận hư, sử dụng thuốc lợi tiểu được sử dụng phổ biến nhằm mục đích giảm phù và hỗ trợ cải thiện huyết áp.

Các loại thuốc lợi tiểu thường dùng cho người mắc hội chứng thận hư là Furosemide (thường là Lasix) và Spironolactone (thường là aldacton). Trong đó, Spironolactone thường được ưu tiên sử dụng nhiều hơn, vì thuốc có khả năng sản sinh ra aldosteron đem lại nhiều lợi ích hơn. Nhưng vì tác dụng không cao nên có thể được thay thế bằng Furosemide khi cần thiết.

Lưu ý, khi dùng thuốc lợi tiểu người bệnh cần phải điều chỉnh chế độ ăn uống, ăn nhạt hơn. Tránh uống thuốc vào buổi tối để tránh gây đi tiểu liên tục, ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ. Chú ý các tác dụng phụ của thuốc lợi tiểu như khô môi, chuột rút, dị ứng… và giảm liều xuống nếu cần thiết.

4. Nhóm thuốc ức chế men chuyển & thụ cảm thể angiotensin II

Thuốc ức chế men chuyển và thụ cảm thể angiotensin II (ACE) củng cũng là một trong những loại thuốc trị hội chứng thận hư được dùng phổ biến. Thuốc có tác dụng cải thiện và điều hòa chỉ số protein trong nước tiểu với kết quả từ 30 – 80% so với ban đầu. Đồng thời, hỗ trợ kiểm soát chỉ số huyết áp cho người bệnh.

Cơ chế hoạt động của thuốc là tác động và kiểm soát quá trình sản xuất các loại hormone trong cơ thể. Đây là loại thuốc này làm tăng nồng độ kali, giảm ức chế cơ chế ngăn chặn enzyme, kích thích sản sinh angiotensin và tăng huyết áp. Một số loại thuốc thường dùng như:

Captopril
Benazepril
Fosinopril
Moexopril
Ramipril
…

5. Nhóm thuốc kháng sinh

Dùng thuốc kháng sinh cho người mắc bệnh hội chứng thận hư là phương pháp được cân nhắc trong một số trường hợp đặc biệt. Tuy thuốc kháng sinh có thể ức chế hoặc tiêu diệt các loại vi khuẩn đặc hiệu, nhưng song song đó lại gây hại cho thận.

Do đó, chỉ vài trường hợp được chỉ định điều trị bằng kháng sinh để kiểm soát triệu chứng. Bác sĩ sẽ thăm khám và chỉ định dùng loại thuốc phù hợp. Tránh tự ý mua thuốc kháng sinh để sử dụng, hạn chế rủi ro, tác dụng phụ nguy hiểm cho sức khỏe.

Thuốc kháng sinh cho người bị thận hư nói riêng và các bệnh lý về thận nói chung thường ưu tiên các loại ít độc tính như:

Amikacin
Amoxicillin hoặc Clavulanate
Cefotaxime
Ceftazidime
Ciprofloxacin
Ceffuroxime
Imipenem
Gentamicin
Meropenem
Levofloxacin
Trimethoprim hoặc Sulfamethoxazole
Vancomycin
…

6. Nhóm thuốc kiểm soát huyết áp

Một trong những triệu chứng thường gặp nhất ở bệnh nhân hội chứng thận hư là huyết áp cao. Đây là hệ quả của hiện tượng giảm chỉ số protein và albumin máu. Để kiểm soát nhanh triệu chứng hội chứng thận hư, bác sĩ sẽ chỉ định sử dụng nhóm thuốc kiểm soát huyết áp. Tùy theo mức độ tăng nhiều hay ít, các bệnh lý nền, độ tuổi, giới tính, tác dụng phụ của thuốc… mà bác sĩ sẽ chỉ định sử dụng phù hợp.

Một số loại thuốc kiểm soát huyết áp thường dùng như:

Thuốc ức chế men chuyển ACE: như Benazepril, fosinopril, moexipril, ramipril, captopril, lisinopril, quinapril,…
Thuốc chẹn beta: như acebutolol, betaxolol, metoprolol, atenolol, nadolol, bisoprolol, nebivolol…
Thuốc lợi tiểu: như Chlorothiazide, Hydrochlorothiazide, indapamide…
Thuốc chẹn canxi: như Diltiazem, Nifedipin, Verapamil, Amlodipin…
Thuốc chẹn thụ thể angiotensin: như Olmesartan, Valsartan, Losartan…

7. Nhóm thuốc kiểm soát chỉ số kali máu

Cuối cùng trong danh sách này là nhóm thuốc kiểm soát chỉ số kali máu trong một số trường hợp được chỉ định. Đối với người bình thường, nhu cầu kali trung bình mỗi ngày khoảng 1 – 1.5 mmol/l và lượng kali dư thừa chủ yếu được đào thải thông qua máu.

Tuy nhiên, hiện tượng kali tích tụ quá mức trong máu do thận giảm khả năng lọc máu, gây tác động tiêu cực đến hệ tim mạch. Thông thường, người có chỉ số kali máu cao dễ bị rối loạn nhịp tim, yếu cơ…

Để kiểm soát tình trạng này, bác sĩ sẽ chỉ định sử dụng nhóm thuốc cải thiện kali máu. Một số loại điển hình như:

Thuốc Calcium gluconat;
Thuốc Glucose;
Thuốc natri polystyrene sulfonate (Kionex);
Furosemid;
Insulin thường (R);
Natri bicarbonat;
…

Lưu ý cần biết khi sử dụng thuốc điều trị thận hư an toàn

Hiệu quả khi áp dụng phác đồ thuốc điều trị hội chứng thận hư phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố như mức độ bệnh, thể trạng sức khỏe, cơ địa… Do đó, để đạt hiệu quả tối ưu và hạn chế rủi ro trong quá trình áp dụng, người bệnh cần tuân thủ thực hiện các vấn đề sau đây:

Toa thuốc điều trị chứng thận hư phải được chỉ định bởi bác sĩ chuyên khoa có kinh nghiệm. Người bệnh tuyệt đối không được tự ý đoán bệnh và mua thuốc bên ngoài sử dụng theo cảm tính để tránh gây ra các rủi ro tác dụng phụ khó lường.
Tuân thủ tuyệt đối liều dùng, cách dùng và thời gian sử dụng theo khuyến cáo. Việc dùng thuốc đúng theo các tiêu chuẩn của phác đồ để đạt hiệu quả tốt nhất và giảm thiểu phát sinh tác dụng phụ.
Không tự ý phối hợp nhiều loại thuốc và sử dụng cùng lúc để giảm nguy cơ phát sinh tương tác thuốc. Do đó, người bệnh cần thông báo chính xác cho bác sĩ về việc có đang sử dụng các loại thuốc trị bệnh nào khác hay không.
Trong quá trình sử dụng phác đồ thuốc điều trị thận hư, người bệnh cần chú ý theo dõi và đánh giá phản ứng của cơ thể cũng như các tác dụng phụ xảy ra. Sau đó thông báo cho bác sĩ để kiểm tra, thăm khám và xử lý kịp thời.

Bên cạnh dùng thuốc, người bị hội chứng thận hư cần kết hợp điều chỉnh chế độ ăn uống khoa học, sinh hoạt lành mạnh và vận động tích cực hàng ngày. Đồng thời, thăm khám định kỳ theo lịch hẹn của bác sĩ để được đánh giá tiến triển bệnh. Thực hiện theo dõi nước tiểu 24 giờ, protein niệu, chỉ số nhiệt độ, cân nặng, huyết áp, ure, creatinin ít nhất 2 lần/tuần và có hướng điều chỉnh phác đồ điều trị phù hợp.

Trên đây là thông tin về các loại thuốc điều trị hội chứng thận hư thường dùng. Nhắc lại đây là thông tin tham khảo, người bệnh chỉ được sử dụng thuốc khi có chỉ định. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào khác về thuốc, hãy trao đổi với bác sĩ chuyên khoa để được giải đáp và có những chỉ định phù hợp.