Viêm Bao Gân

Viêm bao gân là thuật ngữ chỉ tình trạng viêm tại vỏ bọc chứa chất lỏng bao quanh gân. Gân nằm ở mỗi đầu cơ, được tạo từ những mô liên kết dạng sợi. Chúng kết nối cơ với xương, giúp truyền lực, mang đến sự ổn định và sức mạnh khi vận động.\

Mỗi gân được bao bọc bởi một lớp bảo vệ bao quanh bên ngoài, được gọi là bao gân. Việc lặp đi lặp lại một vài chuyển động sẽ làm tăng áp lực cho gân và cơ, tăng ma sát giữa vỏ bọc gân và gân. Từ đó gây ra sự kích thích quá mức và viêm.

Viêm bao gân dẫn đến sưng, đau và giảm vận động. Ngoài ra việc không được điều trị tốt có thể làm dày mô xơ, cản trở các hoạt động và giảm chức năng của gân.

Những vị trí thường bị ảnh hưởng gồm:

• Đầu dài gân nhị đầu
• Các gân ở khớp vai
• Gân gấp cổ tay trụ và cổ tay quay
• Gân vùng khoeo chân
• Gân duỗi ngắn
• Gân gấp ngón chân
• Gân Achille

Viêm bao gân được phân thành hai nhóm, bao gồm viêm do nhiễm trùng và viêm không do nhiễm trùng.

1. Viêm bao gân do nhiễm trùng

Bệnh xảy ra khi bao hoạt dịch nằm ở gân gấp của ngón tay bị viêm do nhiễm trùng.Tình trạng thường bắt đầu sau một chấn thương hoặc nhiễm trùng mô/ khớp lân cận.

Viêm bao gân do nhiễm trùng chủ yếu ảnh hưởng đến cơ gấp của những ngón tay nhưng cũng có thể xảy ra ở cơ duỗi. Sau khi nhiễm trùng bao gân, người bệnh có dấu hiệu sốt, đau, sưng tấy và ửng đỏ ở vùng bị ảnh hưởng.

Nhiễm trùng có thể là nhiễm đa vi trùng hoặc đơn vi trùng. Trong đó viêm bao gân thường xảy ra do sự xâm nhập của những loại vi khuẩn sau:

• Staphylococcus aureus
• Lậu cầu (Neisseria gonorrhoeae)
• Mycobacterium marinum
• Eikenella spp
• Pasteurella multocida

2. Viêm bao gân không do nhiễm trùng

Viêm bao gân không do nhiễm trùng được phân thành những loại dưới đây:

• Viêm bao gân của De Quervain (hội chứng De Quervain)

Hội chứng De Quervain là một tình trạng viêm bao gân co thắt của gân dạng dài và gân duỗi ngắn của ngón tay cái, ở phía ngoài và trong khoang duỗi đầu tiên.

Tình trạng này thường xảy ra sau khi lặp đi lặp lại những chuyển động của cổ tay, đặc biệt là xoắn vặn. Hội chứng De Quervain có thể xảy ra đồng thời với viêm khớp dạng thấp.

Những người mắc hội chứng De Quervain sẽ có dấu hiệu đau ở cổ tay và ngón tay cái, đau tồi tệ hơn khi cử động và dương tính với nghiệm pháp Finkelstein.

• Viêm bao gân chảy máu

Viêm bao gân chảy máu còn được gọi là ngón tay cò súng và viêm bao gân stenosing. Đây là một dạng rối loạn gây ra tình trạng bắt hoặc khóa ngón tay. Tình trạng này dẫn đến đau đớn trong lòng bàn tay hoặc khớp ngón tay, nghe thấy tiếng kêu khi chuyển động ngón tay ảnh hưởng.

Ngón tay cò súng thường xảy ra ở ngón tay đeo nhẫn và ngón cái. Chủ yếu liên quan đến các chuyển động lặp đi lặp lại, bệnh tiểu đường, bệnh tuyến giáp và các tình trạng viêm.

• Hội chứng giao nhau

Hội chứng giao nhau là tình trạng viêm ở giao điểm của cơ dạng dài ngón tay cái và cơ duỗi ngắn ngón tay cái với cơ duỗi cổ tay - quay ngắn và cơ duỗi cổ tay quay dài. Từ đó dẫn đến đau đớn ở mặt bên của cẳng tay.

Viêm bao gân xảy ra do nhiều nguyên nhân, bao gồm:

• Lạm dụng gân cơ: Lặp đi lặp lại các chuyển động cần nhiều sức lực hoặc kéo căng cơ bắp khiến gân và bao gân ma sát thường xuyên. Điều này gây ra tình trạng viêm hoặc kích ứng quá mức ở bao gân.
• Viêm nhiễm: Một số bệnh nhiễm trùng và viêm khớp (chẳng hạn như viêm khớp dạng thấp) có thể gây kích ứng và viêm bao gân mãn tính.
• U nang: Sự hình thành của u nang có thể khiến gân và lớp bao bọc bên ngoài bị tổn thương, tăng nguy cơ rách và đứt gân. Tình trạng này thường gặp ở cổ tay và bàn tay, có thể gây biến dạng các ngón.
• Chấn thương: Ngã hoặc một cú va chạm trực tiếp có thể gây tổn thương và viêm sưng lớp vỏ bao bọc quanh gân.
• Mô sẹo: Mô sẹo khiến chuyển động của gân bị hạn chế, tăng ma sát giữa gân và bao gân. Từ đó gây ra tình trạng viêm sưng và đau nhức.

Những yếu tố làm tăng nguy cơ:

• Thuốc: Một số loại thuốc có thể làm tăng nguy cơ viêm gân và viêm bao gân. Chẳng hạn như thuốc kháng sinh Fluoroquinolone và Statin (thuốc dùng trong điều trị cholesterol cao).
• Tuổi tác: Bệnh thường xảy ra ở những người có độ tuổi từ 30 - 50 tuổi.
• Giới tính: So với nam giới, phụ nữ thường dễ bị viêm bao gân hơn.
• Mang thai: Viêm bao gân De Quervain thường liên quan đến quá trình mang thai.
• Vận động viên: Một số môn thể thao cần lặp đi lặp lại các chuyển động, làm tăng áp lực cho gân và cơ bắp, chẳng hạn như golf, quần vợt, bóng chuyền...
• Yếu tố nghề nghiệp: Một số công việc cũng cần lặp đi lặp lại những chuyển động, khiến bao gân bị kích thích quá mức. Chẳng hạn như thợ sửa ống nước, họa sĩ...

Khi bị viêm bao gân, người bệnh sẽ có những triệu chứng và dấu hiệu dưới đây:

• Đau và sưng tại vùng có bao gân bị tổn thương
• Đau nhiều hơn khi cử động
• Cảm thấy mềm khi ấn vào

Tùy thuộc vào phân loại, các triệu chứng khác có thể bao gồm:

• Nóng đỏ và sốt (do nhiễm trùng)
• Đau dọc theo khía cạnh cơ gấp của ngón tay
• Ngón tay to ra ở dạng hình tròn
• Sưng gần gốc ngón tay
• Ngón tay uốn cong nhẹ khi nghỉ ngơi
• Bắt hoặc nhấp khi sử dụng ngón tay
• Đau nhức khi cố gắng duỗi khuỷu tay thụ đọng
• Đau nhiều hơn khi lấy vật, cố gắng siết chặt hoặc xoay cổ tay.

Trong lần khám đầu tiên, bác sĩ kiểm tra các dấu hiệu quanh vị trí ảnh hưởng, yêu cầu mô tả cơn đau và các triệu chứng đi kèm. Bác sĩ cũng có thể ấn vào vị trí tổn thương và thực hiện một số chuyển động cụ thể. Điều này giúp kiểm tra sức mạnh, tính linh hoạt và nguyên nhân gây đau.

Sau kiểm tra lâm sàng, các xét nghiệm sẽ được thực hiện, bao gồm:

• Chụp X-quang: Bệnh nhân được chụp X-quang để kiểm tra các tổn thương của xương. Từ đó xác định nguyên nhân gây đau, chẳng hạn như gãy xương, sai khớp...
• Chụp cộng hưởng từ (MRI): Bác sĩ có thể chỉ định chụp cộng hưởng từ để kiểm tra kỹ lưỡng về các mô mềm, bao gồm cả gân và bao gân. Xét nghiệm này tạo ra hình ảnh chi tiết của các mô mềm, giúp xác định nhanh tình trạng.
• Siêu âm: Siêu âm giúp kiểm tra cấu trúc mô mềm quanh khớp. Từ đó xác định những tổn thương có thể gây đau.

Viêm bao gân gây đau nhức nghiêm trọng, làm ảnh hưởng đến những hoạt động bình thường. Ngoài ra việc không điều trị có thể dẫn đến những vấn đề sau:

• Giảm phạm vi chuyển động
• Teo cơ do thiếu vận động kéo dài
• Dính khớp
• Nhiễm trùng khoang sâu
• Hoại tử gân
• Tăng nguy cơ cắt cụt chi
• Biến dạng của ngón chân hoặc ngón tay (biến dạng Boutonniere). Trong đó, khớp xa nhất của ngón tay hoặc ngón chân bị cong ra phía sau, khớp gần hơn bị cong về phía lòng bàn chân hoặc lòng bàn tay.

Nghỉ ngơi, chăm sóc và dùng thuốc có thể khắc phục viêm bao gân. Hiếm khi cần đến phẫu thuật.

1. Điều trị không phẫu thuật

Điều trị viêm bao gân thường bao gồm những phương pháp dưới đây:

• Nẹp

Người bệnh thường được hướng dẫn sử dụng nẹp. Thiết bị này giúp hỗ trợ chi ảnh hưởng, giữ cho vùng tổn thương không bị xê dịch và đau. Từ đó tạo điều kiện cho bao gân được chữa lành, hạn chế những chuyển động gây tổn thương thêm.

• Nghỉ ngơi

Nghỉ ngơi hợp lý, tránh những chuyển động gây đau hoặc tăng áp lực lên bao gân bị thương. Điều này giúp lam dịu các cơn đau cấp và cho phép bao gân được phục hồi.

• Chườm đá

Đặt túi đá lên vị trí bị thương, giữ tối đa 20 phút. Biện pháp này giúp giảm sưng và đau do viêm bao gân. Mỗi ngày nên chườm đá từ 3 - 4 lần.

• Thuốc

Đau và viêm sưng do viêm bao gân thường được điều trị bằng những loại thuốc dưới đây:

• • Acetaminophen: Đây là một loại thuốc giảm đau thông thường, hiệu quả với cơn đau nhẹ. Việc sử dụng có thể giúp hạ sốt và giảm đau nhanh.
  • Thuốc kháng viêm không steroid (NSAID): Các thuốc thuộc nhóm NSAID (như Naproxen và Ibuprofen) có khả năng phòng ngừa và trị viêm, giảm đau và sốt.
  • Kháng sinh: Thuốc kháng sinh được dùng trong điều trị viêm bao gân do nhiễm trùng. Thuốc giúp tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh, tạo điều kiện để bao gân phục hồi.
  • Tiêm steroid: Corticosteroid có thể được tiêm quanh bao gân để giảm đau. Thuốc có tác dụng chống viêm mạnh, giảm sưng và giảm đau nhanh. Corticosteroid thích hợp với những người bị viêm đau nặng hoặc có liên quan đến viêm khớp dạng thấp.

• Vật lý trị liệu

Vật lý trị liệu gồm những bài tập kéo giãn nhẹ nhàng, giúp giảm đau, cải thiện vận động và tính linh hoạt. Khi đau giảm, người bệnh có thể được thực hiện các bài tập tăng cường cơ bắp. Những bài tập này có tác dụng tăng cường sức mạnh và phục hồi chức năng vận động bình thường.

2. Phẫu thuật

Viêm bao gân thường được điều trị thành công bằng các phương pháp bảo tồn. Nhưng nếu đau nhức tái diễn nhiều lần hoặc kéo dài, điều trị bảo tồn không hiệu quả, người bệnh sẽ được cân nhắc phẫu thuật.

Phẫu thuật thường bao gồm các kỹ thuật sửa chữa lại gân, loại bỏ mô sẹo hoặc lớp canxi tích tụ, loại bỏ bao gân không thể phục hồi. Sau phẫu thuật, người bệnh có thể mất từ 3 - 6 tháng để phục hồi hoàn toàn. Thông thường vật lý trị liệu được thực hiện sau phẫu thuật đẻ thúc đẩy chữa lành.

Viêm bao gân được phòng ngừa bằng nhiều biện pháp dưới đây:

• Tránh vận động gắng sức, không lặp đi lặp lại các chuyển động làm tăng áp lực cho cơ bắp và các gân.
• Tránh ngồi lâu một chỗ hoặc giữ một tư thế trong thời gian dài.
• Nghỉ ngơi hợp lý và nghỉ giải lao giữa những buổi tập.
• Cố gắng kéo giãn nhẹ nhàng và xoa bóp để các khớp xương và gân cơ đều được thư giãn.
• Tránh thực hiện các chuyển động ở cùng một bàn tay và ngón tay. Nên kết hợp các chuyển động và phân bố đều lên các ngón để giảm áp lực.
• Thực hành tư thế tốt, đặc biệt là khi nâng vật.
• Hạn chế nâng vật quá nặng.
• Vận động và chơi thể thao đúng kỹ thuật để ngăn ngừa chấn thương và viêm.
• Luôn khởi động kỹ lưỡng trước khi chơi thể thao và làm việc nặng nhọc.
• Nếu có chấn thương hoặc vết thương hở, cần chăm sóc vết thương đúng cách. Điều này giúp ngăn ngừa nhiễm trùng và viêm bao gân.

1. Điều gì khiến tôi bị viêm bao gân?

2. Mất bao lâu để điều trị?

3. Phương pháp điều trị nào được sử dụng phổ biến và hiệu quả nhất?

4. Tôi có thể trở lại vận động và chơi thể thao bình thường hay không?

5. Những bài tập nào thích hợp và giúp phục hồi nhanh chóng?

6. Nếu không dùng thuốc, tôi có thể làm gì để kiểm soát cơn đau?

7. Phẫu thuật có những lợi ích và rủi ro nào?

Viêm bao gân thường được điều trị bằng thuốc và các biện pháp chăm sóc. Đôi khi phẫu thuật cần thiết cho trường hợp nặng. Việc tuân thủ phác đồ của bác sĩ sẽ giúp khắc phục nhanh tình trạng và ngăn các biến chứng.