Hội Chứng Dải Chậu Chày

Hội chứng dải chậu chày là tình trạng viêm ở mặt bên của đầu gối, được gây ra bởi sự ma sát giữa dải xương chậu và mỏm trên lồi cầu ngoài của xương đùi. Tình trạng này gây đau đớn dữ dội ở mặt bên của đầu gối hoặc hông, đặc biệt là khi đầu gối gập 30 độ.

Dải xương chậu (dải chậu chày) là một mảnh mô liên kết dài và chắc khỏe, còn gọi là gân. Nó chạy dọc ngoài chân, bắt đầu từ hông kéo dài đến đầu gối và xương ống chân. Gân này giúp thực hiện các hoạt động như dang rộng, kéo dài và xoay hông. Đồng thời giúp bảo vệ phần đùi, ổn định và di chuyển một bên đầu gối.

Khi sử dụng quá mức hoặc lặp đi lặp lại một động tác gập và duỗi đầu gối, dải xương chậu có thể trở nên căng, bị kích thích hoặc/ và viêm. Điều này gây ra sự ma sát bên ngoài đầu gối khi uốn cong. Lâu ngày dẫn đến hội chứng dải chậu chày kèm theo cảm giác đau đớn. Một vài trường hợp có thể có cơn đau hông quy chiếu.

Hội chứng dải chậu chày xảy ra khi dải xương chậu bị căng, cọ xát vào xương dẫn đến sự ma sát quá mức. Tình trạng này chủ yếu xảy ra do lạm dụng hoặc lặp đi lặp lại chuyển động co - duỗi của đầu gối. Sư ma sát quá mức khiến dải xương chậu bị kích thích hoặc viêm (sưng). Từ đó gây ra những cơn đau nghiêm trọng.

Các nguyên nhân khác:

+ Tập thể dục không đúng kỹ thuật hoặc trên những bề mặt không phù hợp

• Dành thời gian dài hoặc thường xuyên ngồi trong yoga
• Chạy liên tục trên bề mặt có bờ ngang với chân xuống dốc hơi cong vào trong. Điều này khiến dải xương chậu căng ra so với xương đùi
• Chạy lên dốc và xuống dốc quá nhiều
• Không khởi động hoặc khởi động quá nhanh trước khi tập thể dục
• Không hạ nhiệt và giãn cơ sau khi tập thể dục hoặc hạ nhiệt quá nhanh sau khi tập thể dục
• Đặt bàn chân với các ngón chân vào trong với một gốc quá mức khi đi bộ hoặc đạp xe. Những trường hợp này nên giữ đầu gối ở vị trí từ 30 đến 35 độ để tránh hội chứng dải chậu chày
• Đi bộ đường dài
• Chạy lên xuống cầu thang
• Chèo thuyền, đạp nước hoặc bơi ếch thường xuyên
• Đẩy mình quá mạnh trong khi tập thể dục
• Thiếu nghỉ ngơi hoặc không nghỉ ngơi đủ lâu giữa những buổi tập
• Mang giày mòn hoặc không có khả năng hỗ trợ tốt.

+ Bất thường trong giải phẫu chân hoặc bàn chân

• Vòm cao hoặc thấp
• Lực đánh chân quá mạnh
• Xoay cẳng chân quá mức do bàn chân hoặc cẳng chân lật ngửa quá mức
• Ngửa bàn chân
• Có sự khác biệt về chiều dài chân
• Chân vòng kiềng hoặc có cảm giác đau thắt ở dải xương chậu.

+ Mất cân bằng cơ bắp

• Cơ bắp multifidus yếu hoặc không linh hoạt
• Yếu cơ hông, mông và cơ bụng
• Dải xương chậu có độ giãn trái và phải không đều. Điều này có thể do một số thói quen như ngồi bắt chéo chân

Hội chứng dải chậu chày phổ biến nhất ở những người chạy bộ, đi xe đạp và đi bộ đường dài. Hội chứng cũng có thể xảy ra ở những người ngồi trong thời gian dài, mang giày cao gót và lên xuống cầu thang lặp đi lặp lại.

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ:

• Vận động viên hoặc những người thường xuyên chơi các môn thể thao cần sử dụng đầu gối, chẳng hạn như bóng rổ, cử tạ và cầu thủ bóng đá
• Lăn chân khi chạy
• Chạy trên bề mặt không bằng phẳng, nghiêng hoặc cong
• Điểm yếu ở hông
• Có dải xương chậu hẹp hoặc rộng tự nhiên
• Bàn chân phẳng hoặc quay sấp quá mức khi chạy
• Thắt chặt dải xương chậu từ trước hoặc bị chấn thương trước đó
• Yếu hoặc thiếu linh hoạt
• Chạy hoặc đi bộ trên đường đua hoặc lên dốc
• Viêm khớp gối

Hội chứng dải chậu chày có những triệu chứng dưới đây:

• Đau hông. Dải xương chậu liên tục cọ xát vào vùng xương chậu lớn hơn ở hông. Từ đó dẫn đến viêm gân và đau ở hông
• Âm thanh lạo xạo hoặc cảm giác lạo xạo khi đầu gối hoặc hông di chuyển
• Nghe thấy tiếng lách cách, có cảm giác bật ra hoặc bấm vào bên ngoài đầu gối
• Đau đầu gối. Dải xương chậu căng ra liên tục cọ xát vào mỏm trên lồi cầu bên khi chuyển động, đặc biệt là khi gập và duỗi đầu gối. Điều này gây ma sát dẫn đến viêm gân và đau đầu gối.
• Đỏ hoặc cảm thấy ấm khi chạm vào bên ngoài đầu gối
• Cơn đau tăng lên khi tập thể dục lâu hơn.

Cơn đau do hội chứng dải chậu chày sẽ bắt đầu sau khi tập thể dục. Khi bệnh tiến triển, cơn đau có xu hướng nghiêm trọng hơn, xảy ra trong suốt thời gian tập thể dục. Sau cùng bệnh nhân có những cơn đau ngay cả khi nghỉ ngơi.

Ở lần thăm khám đầu tiên, bác sĩ xem xét các triệu chứng, có thể ấn nhẹ vào vùng ảnh hưởng kết hợp kiểm tra tiền sử chấn thương, bệnh lý và thói quen tập thể dục. Người bệnh cũng có thể được yêu cầu đi lại hoặc thực hiện một số động tác cụ thể.

Trong quá trình này, bác sĩ có thể phát hiện những dấu hiệu của hội chứng dải chậu chày, bao gồm:

• Đau ở mỏm trên lồi cầu bên ở một hoặc cả hai đầu gối
• Đau ở một hoặc cả hai bên hông
• Cảm thấy hoặc nghe thấy âm thanh lạo xạo khi di chuyển đầu gối hoặc hông
• Cơn đau tăng lên khi thực hiện một số chuyển động cụ thể hoặc tập thể dục lâu hơn
• Cơn đau tồi tệ hơn khi người bệnh xuống dốc
• Bệnh nhân cảm thấy đau và không thể di chuyển hông quá xa ra khỏi cơ thể trong khi hỗ trợ đầu gối
• Cơn đau có thể tăng khi di chuyển đầu gối ở những góc độ khác nhau
• Sờ mỏm lồi cầu bên ở bên ngoài đầu gối thấy cơn đau xuất phát từ vị trí này.

Nếu có nghi ngờ mắc hội chứng dải chậu chày, các xét nghiệm hình ảnh sẽ được chỉ định nhằm xác định chẩn đoán, cụ thể:

• Chụp cộng hưởng từ (MRI): Chụp MRI có thể được chỉ định khi không chắc chắc về chẩn đoán. Kỹ thuật này giúp quan sát chi tiết hơn về mô mềm, loại bỏ nhũng nguyên nhân có thể gây ra cơn đau tương tự. Chẳng hạn như chấn thương dây chằng bên (LCL) và rách sụn chêm.
• Siêu âm: Hình ảnh siêu âm cho thấy dải xương chậu có tổn thương hay không, di chuyển như thế nào khi gập và duỗi đầu gối. Điều này có thể giúp chẩn đoán xác định hội chứng dải chậu chày.

Hầu hết trường hợp mắc hội chứng dải chậu chày đều có đáp ứng tốt với điều trị. Khoảng 50 - 90% trường hợp cải thiện sau 4 - 8 tuần điều trị không phẫu thuật.

Sau khi hết đau, người bệnh có thể từ từ quay trở lại những hoạt động thể chất và sinh hoạt bình thường. Chuyên gia vật lý trị liệu sẽ hướng dẫn những bài tập giúp tăng tốc độ phục hồi, các hoạt động có thể thực hiện và khi nào có thể trở lại thể thao một cách an toàn.

Khi không được điều trị sớm và đúng cách, hội chứng dải chậu chày có thể trở nên nghiêm trọng hơn, gây hội chứng đau xương bánh chè đùi. Trong đó người bệnh sẽ cảm thấy đau nhức âm ỉ xung quanh và dưới xương bánh chè ngoài đầu gối và hông.

Đối với hội chứng dải chậu chày, hầu hết các trường hợp được đều trị không phẫu thuật. Hiếm khi phẫu thuật được chỉ định. Trong khi nhiều phương pháp có thể được thực hiện tại nhà, các phương pháp khác cần có sự trợ giúp y tế.

1. Điều trị tại nhà

Các biện pháp chăm sóc và điều trị tại nhà có thể giúp giảm nhẹ các triệu chứng của hội chứng dải chậu chày, bao gồm:

• Nghỉ ngơi

Người bệnh được khuyên nghỉ ngơi đầy đủ, không nên tập thể dục trên chân bị ảnh hưởng cho đến khi hết đau, đã chữa khỏi hội chứng dải chậu chày. Khi giảm ma sát giữa dải chậu dày và các xương, gân có thời gian lành lại, giảm kích thích và đau.

• Xoa bóp bằng con lăn

Chuyên gia vật lý trị liệu có thể hướng dẫn bạn cách xoa bóp bằng con lăn. Điều này giúp tăng lưu thông khí huyết, thư giãn dải chậu chày và giảm đau hiệu quả.

• Chườm lạnh

Đặt túi nước đá hoặc rau củ đông lạnh ở vùng ảnh hưởng. Nhiệt độ thấp giúp giảm sưng, viêm và kích thích ở dải xương chậu. Đồng thời giúp giảm đau bằng cách gây tê tại chỗ.

Chườm lạnh nên được thực hiện mỗi 4 tiếng, mỗi lần tối đa 20 phút. Lưu ý không nên đặt trực tiếp đá lạnh lên da.

• Rèn luyện tư thế

Giữ tư thế đúng khi thực hiện những hoạt động sinh hoạt hàng ngày, đặc biệt là khi chơi thể thao. Điều này giúp giữ cho dải chậu chày ở vị trí thoải mái, không bị kéo căng và ma sát và xương. Từ đó giúp giảm kích thích và đau nhức.

Ngoài ra người bệnh cần chú ý không đi lên và xuống dốc, không chạy và tập thể dục trên những bề mặt không bằng phẳng. Điều này giúp ngăn hội chứng dải chậu chày thêm nghiêm trọng.

• Bài tập

Không nên bất động quá lâu. Nên dành thời gian đi lại quanh nhà và thực hiện các động tác kéo giãn thích hợp. Điều này giúp ngăn tình trạng cứng khớp, duy trì phạm vi và chức năng vận động. Tham khảo ý kiến bác sĩ để được hướng dẫn luyện tập mà không gây đau.

2. Điều trị y tế

+ Điều trị không phẫu thuật

Những phương pháp thường được chỉ định gồm:

• Thuốc

Bệnh nhân chủ yếu được dùng thuốc giảm đau để giảm nhẹ các triệu chứng của hội chứng dải chậu chày. Loại thuốc được dùng sẽ dựa trên mức độ nghiêm trọng của cơn đau.

• • Acetaminophen: Thuốc Acetaminophen thích hợp với những cơn đau nhẹ. Thuốc giúp giảm đau nhanh bằng cách tương tác với prostaglandin (chất gây ra viêm và đau trong cơ thể). Acetaminophen còn có tác dụng hạ sốt.
  • Thuốc chống viêm không steroid (NSAID): NSAID bao gồm Ibuprofen (Advil®, Motrin®) và Naproxen (Aleve®) thường được dùng trong điều trị hội chứng dải chậu chày. Nhóm thuốc này giúp điều trị viêm và đau hiệu quả.
• Vật lý trị liệu

Để giúp giảm đau hông và đầu gối, chuyên gia vật lý trị liệu sẽ hướng dẫn những động tác kéo giãn nhẹ nhàng. Các bài tập này có thể giúp thư giãn gân cơ, giảm đau và cải thiện phạm vi chuyển động.

Khi cơn đau đã giảm, người bệnh sẽ được hướng dẫn những bài tập tăng cường sức mạnh. Những bài tập này giúp làm mạnh gân cơ, tăng cường cơ bắp hỗ trợ. Đồng thời giúp lấy lại chức năng vật động linh hoạt. Đôi khi bệnh nhân sẽ được xoa bóp và siêu âm trị liệu để giảm đau và sưng.

• Tiêm steroid

Tiêm Corticosteroid trực tiếp vào dải xương chậu để giảm viêm và đau. Phương pháp này thích hợp với những người có cơn đau dai dẳng, không đáp ứng tốt với các loại thuốc uống.

Corticosteroid là một chất chống viêm mạnh, có khả năng giảm đau hiệu quả và nhanh chóng. Tuy nhiên kết quả thường kéo dài trong vài tháng, đôi khi cần phải tiêm nhắc lại để giảm đau.

+ Phẫu thuật

Hiếm khi hội chứng dải chậu chày cần được phẫu thuật. Phương pháp này thường chỉ được đề nghị khi điều trị bằng thuốc và vật lý trị liệu không hiệu quả.

Trước khi can thiệp phẫu thuật, cần có 6 tháng để các phương pháp điều trị không phẫu thuật phát huy tác dụng. Hầu hết các trường hợp được phẫu thuật nội soi.

Hội chứng dải chậu chày có thể được ngăn ngừa bằng cách điều chỉnh thể chất, sử dụng giày dép thích hợp và một số biện pháp đơn giản khác, bao gồm:

• Chạy và tập thể dục trên những bề mặt bằng phẳng. Không chạy trên đồi, những nơi có bề mặt gồ ghề và không bằng phẳng khác.
• Tránh chạy lên và xuống dốc.
• Không luyện tập quá sức. Nên dành thời gian nghỉ ngơi hợp lý giữa những buổi tập và sau khi luyện tập cường độ cao. Điều này giúp cơ bắp và gân được phục hồi.
• Sử dụng thiết bị hỗ trợ khi luyện tập để giảm căng thẳng cho đầu gối.
• Mang giày phù hợp với hoạt động và cấu trúc của bất thường của bàn chân (nếu có, chẳng hạn như bàn chân bẹt). Ngoài ra giày tập phải vừa vặn, có miếng lót giúp ổn định bàn chân và hỗ trợ vòm bàn chân.
• Thay giày cũ bằng giày mới, tránh mang những đôi giày bị mòn. Đế mòn khiến dáng đi không đều và tăng nguy cơ chấn thương.
• Thường xuyên kéo căng vùng dải xương chậu, đùi ngoài và gân kheo để duy trì sự linh hoạt ở hông và đầu gối. Điều này có thể giảm nguy cơ chấn thương và mắc hội chứng dải chậu chày.
• Làm nóng và hạ nhiệt đúng cách. Khởi động kỹ lưỡng trong 15 phút để làm nóng cơ thể, cải thiện sự dẻo dai cho dải chậu chày và giảm nguy cơ chấn thương.
• Dành nhiều thời gian để hạ nhiệt và giãn cơ sau khi tập thể dục xong. Tránh hạ nhiệt quá nhanh vì có thể làm tăng nguy cơ mắc hội chứng dải chậu chày.
• Đảm bảo rằng có kỹ thuật phù hợp khi tập thể dục và chơi thể thao.
• Thay đổi cường độ tập luyện dần dần. Khi đạp xe, nên từ từ tăng tốc thay vì đột ngột tăng/ giảm tốc độ, chẳng hạn như đột ngột chuyển từ chậm sang nhanh hoặc từ nhanh sang chậm.

1. Điều gì khiến tôi mắc hội chứng dải chậu chày?

2. Tôi cần thực hiện những xét nghiệm nào?

3. Tôi cần phẫu thuật hay không?

4. Phương pháp điều trị nào thích hợp và an toàn nhất?

5. Mất bao lâu để chữa khỏi hoàn toàn?

6. Tôi cần luyện tập như thế nào?

7. Sau điều trị tôi có thể trở lại những hoạt động thể chất hay không?

Hội chứng dải chậu chày thường không quá nghiêm trọng. Hầu hết các trường hợp đều có đáp ứng tốt với điều trị không phẫu thuật, có khả năng quay trở lại các hoạt động thể chất sau một thời gian. Điều quan trọng là phải điều trị sớm và đúng cách theo hướng dẫn của bác sĩ.