Viêm đa xoang là gì? Nguyên nhân và cách điều trị tận gốc bệnh

Viêm đa xoang là một bệnh lý đường hô hấp nặng và khó điều trị. Người bệnh sẽ gặp phải nhiều những triệu chứng kết hợp gây ra sự khó chịu rất lớn. Theo những nghiên cứu thì tỉ lệ người bị viêm đa xoang ở nước ta chiếm khoảng 20% dân số vì thế nhu cầu tìm hiểu của người dân về bệnh là rất lớn. Bài viết sau đây, chúng tôi sẽ cung cấp cho các bạn những thông tin cụ thể viêm đa xoang là gì, nguyên nhân gây bệnh và cách chữa hiệu quả nhất hiện nay. 

Viêm đa xoang là bệnh gì?

Viêm đa xoang là tình trạng tổn thương lớp niêm mạc lót trong ở nhiều xoang cùng 1 lúc, bệnh thường xảy ra thứ phát sau nhiều bệnh lý về hô hấp khác. Theo giải phẫu cơ thể, mỗi người đều có nhiều xoang mũi và được chia thành 2 nhóm: Nhóm xoang trước và nhóm xoang sau.

• Nhóm trước bao gồm: Xoang hàm trên, xoang trán, xoang sàng trước. Nhóm xoang này thông ra ngách mũi giữa, dịch xuất tiết sẽ đổ ra đằng trước. Vùng xoang này rất dễ bị nhiễm khuẩn do gần với lỗ mũi ngoài, các vi khuẩn, virus hay không khí lạnh rất dễ xâm nhập và gây hại.
• Nhóm sau bao gồm: Xoang sàng sau và xoang bướm. Nhóm này nằm sâu trong sọ não, ít bị tác nhân bên ngoài xâm nhập. Xoang sàng sau đổ ra vùng trên của ngách mũi, xoang bướm đổ ra khứu giác. Khi bị viêm đa xoang ở nhóm này, dịch xuất tiết thường đổ xuống họng kéo theo viêm họng, viêm phổi thứ phát.

Phân chia theo giai đoạn, bệnh có thể chia làm 2 thể là Viêm đa xoang cấp tính và mãn tính. 

• Viêm đa xoang mãn tính là tình trạng các triệu chứng thường kéo dài, dai dẳng, khó điều trị.
• Viêm cấp tính có biểu hiện rầm rộ và nguy hiểm nhưng có khả năng hồi phục cao hơn so với viêm mãn tính.

Ở mỗi giai đoạn, bệnh lại có các biểu hiện và mức độ nguy hiểm khác nhau, vì thế, người bệnh cần nhận biết sớm  các dấu hiệu để phát hiện bệnh sớm. 

Dấu hiệu nhận biết viêm đa xoang

Khi bị viêm đa xoang, người bệnh sẽ có nhiều biểu hiện ra bên ngoài. Triệu chứng lâm sàng của bệnh rất đặc trưng và không khó để phát hiện. Nhiều năm gần đây, sự phát triển của y học và khoa học kỹ thuật đã đưa ra nhiều thiết bị y tế phụ trợ giúp bác sĩ chẩn đoán chính xác bệnh dựa trên triệu chứng cận lâm sàng. Dưới đây là một số triệu chứng bệnh viêm đa xoang mọi người nên chú ý:

• Đau: Là triệu chứng cơ năng chính của viêm đa xoang, gặp trong hầu hết các trường hợp bị bệnh này. Đau có thể cảm nhận rõ nhất ở các vị trí xoang sàng trước, hàm trên và trán. Đối với nhóm xoang sau, người bệnh sẽ thấy đau hốc mũi, đau đầu nhiều hơn. Trường hợp viêm đa xoang mãn tính, triệu chứng đau sẽ xuất hiện khi ấn vào các vị trí tương ứng của nhóm xoang trước. Đau nhiều vị trí giúp phân biệt viêm đa xoang và các bệnh lý liên quan quan đến xoang mũi khác.
• Ngạt mũi: Là biểu hiện có trong hầu hết tất cả các bệnh liên quan đến mũi trong đó có viêm đa xoang. Ngạt thường xuất hiện cả 2 bên mũi gây ra cảm giác hết sức khó chịu. 
• Mất khứu giác: Dịch xoang nhiều cộng với các tác nhân viêm sẽ làm ảnh hưởng đến các cuốn mũi và dây thần kinh khứu giác khiến cho chức năng ngửi của người bệnh bị tổn hại. 
• Chảy dịch mũi: Những người bị viêm đa xoang dịch mũi thường hôi, có thể màu vàng, xanh hoặc trắng. 
• Sưng nề, đỏ: Là biểu hiện của viêm nặng, có thể kèm theo sốt toàn thân. Các triệu chứng trên thường gặp trong viêm đa xoang cấp tính.
• Mất ngủ: Người bệnh không thể ngủ được khi vừa thấy đau, vừa chảy dịch, sốt,…

Ngoài các triệu chứng cơ năng trên thì bệnh nhân viêm đa xoang cũng có nhiều biểu hiện trên cận lâm sàng. Nội soi có thể thấy dịch trong các khoang, cuốn mũi phù nề, đỏ. Xquang phát hiện ra các hình mờ ở các xoang. Khi người bệnh gặp phải các triệu chứng trên thì nên đi đến ngay các cơ sở y tế để được chẩn đoán, tư vấn về chế độ ăn, sinh hoạt cho phù hợp.

Nguyên nhân bị viêm đa xoang không nên chủ quan

Theo lương y Đỗ Minh Tuấn – GĐ chuyên môn, truyền nhân đời thứ 5 nhà thuốc Đỗ Minh Đường, cố vấn y khoa các chương trình truyền hình sức khỏe trên VTV, VTC, bệnh về đường hô hấp có rất nhiều nguyên nhân gây nên. Với bệnh viêm đa xoang, lương y Tuấn chỉ ra 1 số nguyên nhân như sau:      

• Nhiễm khuẩn: Tác nhân có thể trú ngụ tại mũi, tại họng, cũng có thể tại răng hoặc sau một cơn viêm lợi cấp, sau đó sẽ tấn công làm tổn hại các xoang gây ra bệnh.
• Do độ ẩm quá cao hoặc quá thấp, không khí ô nhiễm, khói bụi,… cũng tác động đến xoang mũi, lâu ngày có thể gây ra bệnh.
• Các kích thích hóa, lý, các chấn thương đụng dập tác động trực tiếp đến các xoang trong cơ thể, gây nên các tổn thương. Những vết thương này nếu không được khắc phục kịp thời sẽ là môi trường thuận tiện cho vi khuẩn phát triển tạo ổ viêm nhiễm.
• Các tổn thương dị dạng vẹo vách ngăn, cuốn mũi bẩm sinh, biến chứng của các cuộc phẫu thuật tạo hình tại mũi.
• Do các bệnh lý toàn thân như: Đái tháo đường, chứng suy giảm miễn dịch hay suy nhược toàn thân.
• Do vệ sinh cá nhân quá kém cũng là nguyên nhân gây viêm đa xoang.
• Yếu tố cơ địa cũng được nhắc đến như 1 nguyên nhân gây bệnh quan trọng. Người có cơ địa dễ dị ứng thường xuyên mắc các chứng liên quan đến viêm da, viêm mũi. Yếu tố cơ địa liên quan đến hệ gen trong cơ thể và có thể di truyền đến đời sau.

Có thể thấy, những nguyên nhân gây viêm đa xoang rất thường gặp, khó có thể tránh được trong cuộc sống hàng ngày. Điều này lý giải cho việc bệnh viêm đa xoang ngày càng xuất hiện nhiều ở nước ta.

Biến chứng có thể gặp phải trong viêm đa xoang

Trên lâm sàng, viêm đa xoang thường gây ra nhiều biến chứng khác nhau, gây khó khăn trong việc chẩn đoán và điều trị bệnh. Các biến chứng thường thấy ở bệnh nhân viêm đa xoang như:

• Viêm ổ mắt: Vi khuẩn lây lan rộng, đặc biệt là vùng xoang trán có thể tấn công vào mắt và gây viêm các bộ phận cấu trúc tại chỗ. Nếu bệnh nhân không được điều trị nhanh chóng có thể dẫn đến mù lòa.
• Viêm não, màng não: Là biến chứng có thể gặp khi viêm các xoang nhóm sau. Đây là biến chứng rất nặng có thể ảnh hưởng đến mạng sống của người bệnh.
• Viêm dây thần kinh ngoại biên: Dây thần kinh đi qua ổ viêm xoang cũng rất dễ bị vi khuẩn tấn công gây tổn thương. Bệnh nhân có thể xuất hiện các triệu chứng như: Liệt mặt, méo miệng, mắt nhắm không kín, yếu nửa người,…
• Viêm hầu họng: Dịch xoang quá nhiều có thể chảy xuống dưới gây ra viêm hầu họng. Người bệnh sẽ xuất hiện sốt, ho, mất nước, mệt mỏi.
• Mất máu: Tổn thương xoang quá phát nhiều có thể gây chảy máu tại xoang, đôi khi máu sẽ chảy từ từ và người bệnh không nhận ra được.

Đây đều là những biến chứng thường gặp nhất khi bị viêm xoang nói chung và viêm xoang nặng nói riêng. Những biến chứng trên sẽ rất nguy hiểm nếu như chúng ta không phát hiện và đưa ra phương án chữa trị kịp thời.

Cách chữa viêm đa xoang như thế nào?

Dùng mẹo, Tây y, Đông y đều có những hiệu quả nhất định trong điều trị bệnh. Người thầy thuốc có thể dùng đơn lẻ các phương pháp để trị liệu nhưng thời gian gần đây, việc kết hợp y học cổ truyền và y học hiện đại cũng mang lại nhiều kết quả tốt.

Điều trị viêm đa xoang bằng Tây y

Tây y dùng trong chữa bệnh cũng có rất nhiều các chế phẩm thuốc. Mỗi loại thuốc chữa trị viêm xoang đều có những đặc điểm, dạng sử dụng khác nhau.

Thuốc Tây trị viêm đa xoang

• Coldi-B: Xịt 1 ngày 2 – 3 lần, mỗi lần 2 – 3 nhát bóp. Chế phẩm rất phổ biến hiện nay, được nhiều người sử dụng nhờ giá thành phù hợp. Tuy vậy, thuốc có thể gây co mạch, gây nóng rát bỏng niêm mạc và không dùng được cho trẻ em dưới 6 tuổi.
• Otrivin: Là thuốc có 2 dạng xịt và nhỏ mũi, tiện dụng cho người dùng. Khác với Coldi-B thì Otrivin dùng được cho trẻ từ 1 – 6 tuổi. Những bệnh nhân đang có biểu hiện đau đầu, chóng mặt,… thì không nên sử dụng Otrivin.
• Aladka: Thuốc dạng xịt, có thành phần kháng viêm mạnh nên điều trị rất nhanh chóng các triệu chứng của viêm đa xoang. Thuốc có giá là 15.000 đồng, phù hợp với điều kiện của tất cả mọi người bệnh. Ngày sử dụng 1 – 3 lần, mỗi lần cách nhau tối thiểu 4 giờ và không dùng quá 10 ngày. Ngoài ra thuốc gây nhiều tác dụng phụ cho những người suy gan, suy thận, những người tăng nhãn áp,…
• Thuốc chẹn Histamin: Loratadin (ngày 2 viên chia 2 lần), Clorpheniramin (ngày 1 – 2 viên, uống trước khi ngủ). Các loại thuốc chẹn Histamin 1 có vai trò ức chế dị ứng, làm giảm nhanh các triệu chứng của viêm đa xoang. Tuy nhiên, cũng nên cẩn thận khi dùng thuốc vì tác dụng phụ gây buồn ngủ của chẹn Histamin H1 thế hệ 1.
• Thuốc kháng sinh:  Amoxicillin 500mg x 4 viên/ngày chia làm 2 lần hay Augmentin 500mg x 2 viên/ngày. Kháng sinh dùng trong các trường hợp nhiễm khuẩn gây viêm đa xoang. Những loại kháng sinh dùng trong bệnh chủ yếu thuộc nhóm Beta lactam nên tương đối an toàn cho người bệnh.
• Thuốc chống phù nề: Alpha Choay x 4 viên/ngày chia làm 2 lần. Thuốc dùng trong viêm đa xoang cấp gây sưng các tổ chức bên trong như: Thành, cuốn và các hốc mũi.
• Thuốc chống viêm: Medrol 4mg x 1 viên/ngày, uống trong khoảng 8 – 9 giờ sáng. Thuốc có tác dụng nhanh chóng, làm giảm triệu chứng của viêm đa xoang cấp tính. Tuy nhiên, không dùng thuốc quá 7 – 10 ngày vì có thể gây phù và đau dạ dày. Trong các đơn điều trị, nếu có chống viêm thì bác sĩ thường kê các thuốc bảo vệ dạ dày như: Omeprazole hay Gastropulgite,…
• Thuốc giảm đau: Dòng Paracetamol 500mg dạng viên hoặc gói bột thường được sử dụng khi bệnh nhân có đau cấp. Paracetamol thường được chỉ định uống cách nhau tối thiểu 4 tiếng và không quá 3g/ngày.

Trên đây là các loại thuốc Tây y đường uống thường được kê trong các đơn điều trị bệnh. Mỗi bệnh nhân cần phải kiên trì và đảm bảo tuân thủ thời gian sử dụng để có hiệu quả điều trị bệnh tốt nhất.

Chữa viêm mũi xoang bằng phẫu thuật

Phẫu thuật là chỉ định sau cùng khi các phương pháp điều trị bảo tồn không hiệu quả. Ngoài ra với bệnh nhân có biến chứng sang các cơ quan khác thì cũng nên mổ để điều trị dứt điểm bệnh. 

• Mổ Caldwell: Được chỉ định trong những trường hợp viêm xoang hàm trên kèm các khối u lành, ác tính,… Phương pháp này đã được áp dụng qua nhiều thập kỷ nhưng vẫn có hiệu quả tốt trong điều trị viêm đa xoang. Sau mổ, cần phải theo dõi nghiêm ngặt tình trạng của người bệnh vì có thể có những cơn mất máu cấp. Đây là biến chứng khó tránh khỏi ở những phương pháp mổ can thiệp.
• Mổ điều trị vẹo vách ngăn: Là chỉ định hàng đầu cho những bệnh nhân viêm đa xoang có tổn thương tại vách ngăn. Dù hiệu quả điều trị cao nhưng bệnh nhân cũng nên giữ gìn, tránh những tổn thương đụng dập tại mũi đề phòng bệnh tái phát.
• Phẫu thuật FESS: Là phương pháp nội soi mới được đưa vào trong điều trị viêm đa xoang được chỉ định trong những trường hợp như: Polyp hay viêm đa xoang mạn tính. Phẫu thuật có sự chính xác cao dưới ánh đèn Clar, bệnh nhân sẽ được về nhà sớm và ít biến chứng chảy máu hơn. Gần đây FESS được áp dụng rất nhiều trong các bệnh viện tuy nhiên bệnh nhân có tỷ lệ tái mắc bệnh còn cao khi sử dụng phương pháp này.
• Phương pháp Delima: Nạo tất cả các xoang cùng lúc, được ứng dụng nhiều trong viêm đa xoang. Phẫu thuật này có thể giải quyết nhiều yếu tố viêm trong các xoang nhưng có nhiều biến chứng như: Đau, chảy máu,…
• Phẫu thuật mở lỗ thông xoang hàm thường xuyên ở ngách dưới mũi: Là một phương pháp giúp dẫn lưu và làm thông thoáng các tác nhân gây viêm. Hiện tại phương pháp này ít được áp dụng do khá phức tạp và gây đau nhiều.

Những bệnh nhân viêm đa xoang có thể phải sử dụng nhiều phương pháp phẫu thuật để điều trị bệnh. Mỗi một vùng bị tổn thương sẽ cần có các phương pháp mổ khác nhau.

Điều trị viêm đa xoang bằng Đông y

Có nhiều phương pháp điều trị viêm đa xoang bằng các bài thuốc Đông y hiệu quả. Sau đây là các bài thuốc mà các bác sĩ thường dùng để trị bệnh.

Bài thuốc 1: 

Điều trị bệnh viêm đa xoang có các triệu chứng như: Đau đầu, đau xoang, chảy dịch mũi trắng, hôi, người bên ngoài lạnh, bên trong bốc hỏa, sắc mặt đỏ nhạt, rêu lưỡi đỏ, mạch sác.

• Vị thuốc: Kim ngân hoa 10g, hoàng cầm 8g, chi tử 8g, mạn kinh tử 10g, tân di 8g, hạ khô thảo 8g, cúc hoa 8g, tang diệp 8g.
• Cách dùng: Ngày 1 thang thuốc, đổ 3 bát nước đun cạn còn 1 bát. Uống nóng, ngày 2 – 3 lần và thường dùng sau bữa ăn.

Bài thuốc 2: 

Điều trị viêm đa xoang xuất hiện các chứng như: Ho khan, đau đầu, người mệt mỏi, thở dốc, mất khứu giác, niêm mạc nhợt, da, móng kém nhuận, sắc mặt trắng, rêu lưỡi nhạt, mạch hư, vô lực.

• Vị thuốc: Hạnh nhân 6g, bạch biển đậu 8g, cát cánh 10g, tân di 10g, tạo giác thích 8g, mạch môn 8g.
• Cách dùng: Ngày 1 thang thuốc. Uống nóng, ngày 3 lần, thường dùng thuốc sau mỗi bữa ăn.

Bài thuốc 3: 

Điều trị viêm đa xoang có các chứng như: Ăn ngủ kém, đau bụng, đi ngoài phân lòng, đau mũi xoang, ngạt mũi, sắc mặt nhợt, lưỡi trắng bệu, mạch hư, vô lực.

• Vị thuốc: Đảng sâm 10g, hoàng kỳ 8g, bạch truật 8g, thăng ma 8g, ngũ vị tử 6g, ô mai 6g, tân di 8g, trần bì 8g, cam thảo 6g.
• Cách dùng: Đổ 3 bát nước vào 1 thang thuốc, sắc còn 1 bát. Uống 2 – 3 lần trong ngày, dùng sau mỗi bữa ăn.

Các bài thuốc Y học cổ truyền luôn có sự gia giảm tùy vào các triệu chứng kèm theo của người bệnh. Người bác sĩ có thể linh hoạt vận dụng các vị thuốc trong điều trị viêm đa xoang.

Chữa viêm đa xoang bằng mẹo dân gian tại nhà

Các vị thuốc luôn tồn tại xung quanh mỗi gia đình, nhưng nhiều người vẫn không ngờ đến. Sau đây, chúng tôi sẽ liệt kê những cách chữa viêm đa xoang đơn giản bằng các thực phẩm rất gần gũi với mỗi người.

Chữa viêm đa xoang bằng cây cứt lợn

Những tưởng các loại cây này là cỏ dại mọc trong vườn nhà, ngoài đê hay ven đường nhưng đây lại là phương thuốc Nam rất quý.

• Chuẩn bị: 100 gam cây cứt lợn, nước sôi, muối.
• Cách thực hiện: Phơi thật khô cây cứt lợn dưới ánh nắng mặt trời. Sau đó đổ nước sôi vào hãm kèm thêm ít muối trắng. Sử dụng uống thay nước hàng ngày và có thể uống liên tục hàng tháng.
• Công dụng: Hoạt chất trong cây có hiệu quả làm sạch, thông thoáng mũi hiệu quả. Sau khi uống, dịch mũi sẽ được đào thải và người bệnh cảm thấy dễ chịu hơn rất nhiều.

Chữa viêm đa xoang bằng hạt gấc

Gấc là loại cây phổ biến, thường dùng làm xôi ở nước ta, tuy nhiên, khi sử dụng xong, người ta thường vứt hạt đi. Điều này khá lãng phí vì ít ai biết được họ vừa vứt đi 1 vị thuốc.

• Chuẩn bị: 15 – 20 hạt gấc, 100ml rượu trắng.
• Cách làm: Hạt gấc đập vỏ bên ngoài (nhiều nơi để nguyên) đem sao vàng rồi phơi xuống nền đất cho nguội. Tiếp theo đập dập chúng ta và đem ngâm trong rượu từ 3 – 5 ngày. Khi sử dụng, đổ 1 ít ra chén hoặc bát sau đó thoa nhẹ nhàng lên vùng xoang mũi đang bị đau.
• Công dụng: Hạt gấc có tác dụng giảm đau, chống viêm cực kì hiệu quả. Rượu có tác dụng giãn mạch, giúp hoạt chất ngấm sâu hơn vào bên trong cơ thể. Người bệnh sẽ thấy cơn đau được đẩy lùi, vùng sưng nề sẽ xẹp xuống sau khoảng 3 ngày điều trị.

Tỏi chữa viêm đa xoang 

Nhắc đến tỏi, người ta thường nghĩ ngay đến các món xào và nó là gia vị không thể thiếu trong bữa ăn hàng ngày. Nhưng tỏi cũng là một vị thuốc với rất nhiều tác dụng mà mọi người không biết.

• Chuẩn bị: 2 – 3 nhánh tỏi, 50ml nước sôi, 1 ít muối trắng.
• Cách làm: Tỏi rửa sạch, bóc vỏ sau đó đập cho dập. Tiếp theo đổ nước sôi kèm muối vào, khuấy đều, để 20 phút cho nguội. Ngày dùng nhiều lần bằng cách dùng xilanh hút nước tỏi, bơm vào hốc mũi.
• Công dụng: Các hoạt chất trong tỏi có tính kháng viêm, kháng khuẩn cực hiệu quả. Dùng nước tỏi hàng ngày sẽ đẩy lùi các yếu tố gây viêm trong mũi, từ đó làm giảm các triệu chứng khó chịu mà viêm đa xoang gây ra.

Có thể thấy, có nhiều mẹo dân gian chữa viêm đa xoang tại nhà an toàn, lành tính, mọi người có thể áp dụng thực hiện để hỗ trợ quá trình điều trị của mình. 

Viêm đa xoang đang thực sự trở thành vấn đề lớn đối với sức khỏe mỗi con người. Tìm hiểu được những thông tin chính xác về nguyên nhân, triệu chứng sẽ là cơ sở tốt trong điều trị bệnh sau này. Cảm ơn các bạn đã đồng hành cùng chúng tôi, chúc các bạn sức khỏe dồi dào.