Thoát Vị Đĩa Đệm Thể Trung Tâm Và Cách Khắc Phục Cho Bạn
Thoát vị đĩa đệm thể trung tâm là một dạng điển hình của bệnh thoát vị đĩa đệm. Bệnh xảy ra khi nhân nhầy thoát khỏi vị trí trung tâm do rách bao xơ, chèn ép vào các rễ thần kinh, mô mềm và tủy sống. Để điều trị, cần dùng thuốc kết hợp với những biện pháp khác theo chỉ định.
Thế nào là thoát vị đĩa đệm thể trung tâm?
Thoát vị đĩa đệm thể trung tâm là một trong 3 dạng của bệnh thoát vị đĩa đệm, bao gồm: Thoát vị đĩa đệm cạnh trung tâm, trung tâm và thoát vị lỗ ghép. Bệnh lý này thể hiện cho tình trạng nhân nhầy bị lệch (thoát vị) do rách vòng xơ đĩa đệm.
Khối thoát vị hình thành chèn ép vào các rễ thần kinh, tủy sống, mạch máu và các mô khác. Điều này tạo ra những cơn đau nhức từ vị trí bị thương đến vùng lân cận. Đau thường kèm theo tê bì, yếu ớt khiến người bệnh bị suy giảm khả năng vận động và tính linh hoạt.
Tương tự như những thể khác, bệnh thoát vị đĩa đệm thể trung tâm thường liên quan đến một chấn thương nghiêm trọng và quá trình lão hóa tự nhiên của cơ thể. Ngoài ra những người thường xuyên hút thuốc lá hoặc thừa cân béo phì sẽ có nguy cơ cao.
Phân loại thoát vị đĩa đệm thể trung tâm
Dựa trên vị trí và đặc tính, bệnh thoát vị đĩa đệm thể trung tâm được phân thành 3 loại, bao gồm:
- Thoát vị giữa
Nhân nhầy thoát vị nhưng nằm giữa hai đốt sống, chèn ép hoặc tăng áp lực cho tủy sống và ống sống. Tuy nhiên dây thần kinh không bị tổn thương.
- Thoát vị lệch trái
Thoát vị đĩa đệm thể trung tâm lệch trái là thuật ngữ chỉ tình trạng khối thoát vị nằm lệch về bên trái so với vị trí trung tâm. Thể bệnh này thường gặp ở những đốt sống thắt lưng (L4 L5 S1). Khi xảy ra, khối thoát vị sẽ chèn ép vào những rễ dây thần kinh lân cận.
Từ vị trí trung tâm, độ lệch thường nằm trong khoảng 3 đến 8mm. Những trường hợp nặng sẽ có độ lệch trên 7mm.
- Thoát vị lệch phải
So với vị trí trung tâm, khối thoát vị sẽ lệch về bên phải và chèn ép dây thần kinh. Độ lệch thường nằm trong khoảng 3 đến 8mm.
Nguyên nhân gây thoát vị đĩa đệm thể trung tâm
Dưới đây là những nguyên nhân có thể khiến một người bị thoát vị đĩa đệm thể trung tâm:
- Quá trình lão hóa tự nhiên
Theo thời gian, đĩa đệm, đốt sống và các mô bị lão hóa, kém linh hoạt và giảm chức năng. Điều này khiến bao xơ dễ bị co giãn quá mức hoặc bị nứt, rách. Từ đó tạo điều kiện cho nhân nhầy lệch khỏi vị trí trung tâm.
- Chấn thương
Một chấn thương nặng khi tham gia giao thông, chơi thể thao, té ngã… có thể khiến đĩa đệm bị hỏng và tạo ra tình trạng thoát vị. So với những nguyên nhân khác, thoát vị đĩa đệm do chấn thương thường gây những triệu chứng nghiêm trọng và đột ngột. Những trường hợp khác có triệu chứng tăng dần mức độ theo thời gian.
- Thoái hóa cột sống
thoát vị đĩa đệm thể trung tâm là một biến chứng thường gặp của bệnh thoái hóa cột sống. Bệnh lý này khiến các đốt sống bị hao mòn, cột sống kém linh hoạt và bao xơ giảm đàn hồi. Từ đó làm hỏng đĩa đệm và phát triển khối thoát vị.
- Thừa cân béo phì
Cân nặng dư thừa khiến cột sống chịu nhiều áp lực, giảm chức năng của những đốt xương và đĩa đệm. Những trường hợp nặng hơn có bao xơ bị rách và nhân nhầy thoát vị.
Yếu tố nguy cơ
Những yếu tố dưới đây sẽ làm tăng nguy cơ phát triển bệnh thoát vị đĩa đệm thể trung tâm:
- Hút thuốc lá: Những người hút thuốc lá thường có nguy cơ cao bởi nó làm tăng tốc độ thoái hóa.
- Di truyền: Nguy cơ mắc bệnh ở người có tiền sử gia đình thoát vị đĩa đệm thường cao hơn so với thông thường.
- Hoạt động sai tư thế: Vận động hoặc ngồi sai tư thế làm tăng áp lực lên cột sống, tăng nguy cơ chấn thương và hỏng đĩa đệm.
- Vận động / lao động nặng nhọc: Những người vận động và lao động nặng nhọc thường có nguy cơ chấn thương và thoát vị đĩa đệm.
Triệu chứng của thoát vị đĩa đệm thể trung tâm
Đau lưng hoặc cổ là triệu chứng phổ biến ở những người thoát vị đĩa đệm thể trung tâm. Do có sự chèn ép dây thần kinh và tủy sống, người bệnh còn bị tê yếu và cảm nhận thêm nhiều triệu chứng khác.
Dưới đây là những triệu chứng và dấu hiệu nhận biết bệnh lý này:
- Đau nhức
- Bệnh nhân đau nhức âm ỉ ở vị trí bị thương
- Cơn đau thường dai dẳng và dữ dội hơn theo thời gian
- Đau do thoát vị đĩa đệm có xu hướng lan rộng ở những vùng lân cận
- Uốn cong lưng, vặn người và vận động có thể làm tăng mức độ nghiêm trọng của cơn đau.
- Thoát vị đĩa đệm thể trung tâm lệch phải / trái thường gây đau nhức nhiều hơn ở bên phải hoặc bên trái. Cảm giác này thường khó kiểm soát, kèm theo những biểu hiện khác như tê bì
- Đau nhức nghiêm trọng khiến người bệnh mất sức và mệt mỏi.
- Tê bì, ngứa ran hoặc/ và châm chích ở tay chân có rễ thần kinh bị thương
- Rối loạn cảm giác
- Yếu chi
- Yếu hoặc teo cơ
- Giảm phạm vi và khả năng vận động
- Cơ thể mệt mỏi, chóng mặt, hoa mắt, đau đầu nếu thoát vị đốt sống cổ chèn ép vào mạch cung cấp máu lên não bộ.
Thoát vị đĩa đệm thể trung tâm có nguy hiểm không?
Thoát vị đĩa đệm thể trung tâm là một bệnh xương khớp nguy hiểm, ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng của cột sống và các dây thần kinh. Về cơ bản, bệnh gây ra những triệu chứng nghiêm trọng. Việc không được kiểm soát khiến người bệnh mệt mỏi, suy nhược cơ thể và giảm chức năng vận động.
Ngoài ra những tổn thương và các triệu chứng của bệnh còn gây ra nhiều vấn đề nghiêm trọng sau:
- Teo cơ
- Liệt
- Hội chứng chùm đuôi ngựa, mất kiểm soát ruột và bàng quang
- Rối loạn cơ vòng
Chẩn đoán thoát vị đĩa đệm thể trung tâm
Trong lần khám đầu tiên, người bệnh được hỏi về vị trí tổn thương, đặc điểm đau và những triệu chứng đi kèm. Bác sĩ có thể sờ hoặc ấn nhẹ để đánh giá mức độ đau.
Ngoài ra bệnh nhân được hỏi về bệnh lý và những chấn thương trong quá khứ, thực hiện một số thử nghiệm (như đi lại, nâng cao tay, chân…) để đánh giá khả năng vận động.
Sau kiểm tra lâm sàng, bệnh nhân sẽ được chỉ định một hoặc nhiều xét nghiệm hình ảnh dưới đây:
- Chụp X-quang: Hình ảnh X-quang giúp xác định những tổn thương của xương cột sống hoặc gai xương.
- Chụp cộng hưởng từ (MRI): Hình ảnh MRI cho phép quan sát kỹ lưỡng về tình trạng thoát vị đĩa đệm, phân loại và đánh giá mức độ thoát vị. Ngoài ra xét nghiệm này còn giúp phân biệt tổn thương dây thần kinh do đĩa đệm thoát vị với khối u cùng nhiều tình trạng khác.
- Chụp cắt lớp vi tính (CT): Bệnh nhân được chụp cắt lớp vi tính nhằm kiểm tra những tổn thương sâu, nhỏ và khó nhìn thấy. Từ đó chẩn đoán xác định.
- Điện cơ: Đánh giá hoạt động điện của cơ bắp.
- Nghiên cứu dẫn truyền thần kinh: Xét nghiệm này thường được sử dụng để kiểm tra chức năng, hoạt động của cơ và dây thần kinh. Đồng thời phát hiện những tổn thương liên quan.
Điều trị thoát vị đĩa đệm thể trung tâm
Nguyên tắc điều trị:
- Ưu tiên các phương pháp bảo tồn gồm thuốc, vật lý trị liệu, biện pháp chăm sóc và giảm đau tại nhà
- Can thiệp phẫu thuật nếu đau nhức nhiều, có tổn thương nặng và điều trị bảo tồn thất bại.
Những phương pháp điều trị thường được áp dụng gồm:
1. Thuốc
Bệnh nhân bị thoát vị đĩa đệm thể trung tâm thường được yêu cầu dùng thuốc. Trong đó những loại thuốc giảm đau thường được chỉ định để giảm nhẹ các triệu chứng.
- Thuốc giảm đau không kê đơn
Nếu đau nhẹ hoặc trung bình, hãy thử dùng một loại thuốc giảm đau không kê đơn như Ibuprofen (Advil, Motrin IB) hoặc Acetaminophen (Tylenol). Thuốc mang đến hiệu quả giảm đau nhanh và giúp hạ sốt. Ngoài ra Ibuprofen thuộc nhóm thuốc kháng viêm không steroid (NSAID). Khi dùng sẽ giúp phòng ngừa và giảm viêm.
- Thuốc điều trị thần kinh
Gabapentin, Duloxetine, Pregabalin… là những thuốc điều trị thần kinh thường được sử dụng. Nhóm thuốc này giúp giảm đau bằng cách tác động vào những xung thần kinh.
- Thuốc giãn cơ
Nếu thoát vị đĩa đệm thể trung tâm gây co thắt cơ, người bệnh sẽ được sử dụng thuốc giãn cơ. Thuốc này có tác dụng thư giãn các cơ, giảm co thắt và giảm đau.
- Thuốc giảm đau nhóm opioid
Đây là thuốc giảm đau gây nghiện. Thuốc mang đến hiệu quả cao cho những trường hợp đau nặng và không giảm khi dùng các thuốc khác. Do có khả năng gây nghiện nên thuốc giảm đau nhóm opioid chỉ được dùng ngắn hạn và liều thấp.
- Cortisone tiêm
Cortisone tiêm được chỉ định cho những bệnh nhân có cơn đau nặng, không cải thiện bằng thuốc thuốc. Đây là một loại thuốc giảm viêm mạnh, thuốc mang đến hiệu quả chống viêm và giảm đau nhanh chóng.
Khi sử dụng, corticosteroid (loại và liều lượng thích hợp) sẽ được tiêm xung quanh dây thần kinh cột sống. Thông qua hình ảnh cột sống, quá trình tiêm thuốc sẽ được thực hiện một cách chính xác.
2. Chăm sóc và giảm đau tại nhà
Những trường hợp có cơn đau nhẹ có thể áp dụng những biện pháp chăm sóc cột sống và giảm đau tại nhà. Điều này có thể giúp xoa dịu cơn đau và nhiều biểu hiện khác của bệnh.
- Nghỉ ngơi
Nghỉ ngơi hợp lý nếu bị thoát vị đĩa đệm thể trung tâm, đặc biệt là khi đau nhiều. Biện pháp này giúp xua tan cảm giác đau mỏi, tạo điều kiện cho các cơ và xương cột sống được thư giãn. Đồng thời giảm áp lực và mang đến cảm giác dễ chịu.
- Xoa bóp nhẹ nhàng
Hãy thử xoa bóp nhẹ nhàng ở vị trí tổn thương và xung quanh. Biện pháp này giúp các cơ được thư giãn, giảm đau và xua tan mệt mỏi. Ngoài ra xoa bóp nhẹ nhàng còn giúp làm ấm cơ thể, tăng lưu thông máu, hỗ trợ chữa lành đĩa đệm bị thương và cải thiện chức năng vận động.
- Chườm ấm
Chườm ấm là biện pháp giảm đau hiệu quả cho bệnh nhân bị thoát vị đĩa đệm thể trung tâm. Nhiệt độ cao từ biện pháp này giúp các mô và xương khớp được thư giãn, giảm đau, tăng lưu thông máu và giảm cảm giác tê bì.
Ngoài ra chườm ấm còn giúp giảm cứng khớp, cải thiện tầm vận động và tính linh hoạt cho bệnh nhân. Biện pháp này nên được thực mỗi ngày 3 lần, mỗi lần 20 phút.
- Chườm lạnh
Biện pháp chườm lạnh được sử dụng để giảm đau và viêm. Khi thực hiện, hãy bọc túi đá trong khăn và chườm vào vị trí có đĩa đệm thoát vị.
- Vận động nhẹ nhàng
Không nên nằm lâu một chỗ khi bị thoát vị đĩa đệm. Khi cơn đau đã thuyên giảm, hãy vận động nhẹ nhàng bằng những bài tập kéo giãn và đi lại. Điều này giúp duy trì tầm vận động và chức năng của hệ thống xương khớp, tăng tính linh hoạt.
Ngoài ra vận động nhẹ nhàng còn giúp hỗ trợ điều trị thoát vị đĩa đệm và ngăn cơn đau khởi phát. Vì vậy hãy duy trì thói quen đi lại và luyện tập 30 – 60 phút mỗi ngày. Khi vận động trở lại, hãy đảm bảo chuyển động chậm và kiểm soát, đặc biệt là những chuyển động cần nâng người lên hoặc gập người về phía trước.
3. Vật lý trị liệu
Trong nhiều trường hợp bệnh nhân được chỉ định vật lý trị liệu để phục hồi chức năng vận động và giảm nhẹ các triệu chứng của bệnh thoát vị đĩa đệm. Những bài tập kéo giãn cột sống có tác dụng giảm đau, hỗ trợ đưa nhân nhầy thoát vị về vị trí trung tâm, giảm chèn ép rễ thần kinh và tủy sống.
Ngoài ra những bài tập này còn có tác dụng thư giãn cột sống và các cơ xung quanh, tăng độ dẻo dai và phạm vi chuyển động của cột sống. Đồng thời phục hồi chức năng vận động.
Vận động trị liệu cũng giúp tăng lưu thông máu và thúc đẩy quá trình chữa lành. Tùy thuộc vào tình trạng và tốc độ phục hồi, các bài tập cụ thể sẽ được hướng dẫn. Trong quá trình điều trị, bệnh nhân còn được hướng dẫn các tư thế đúng trong sinh hoạt và những bộ môn thể thao phù hợp.
4. Xâm lấn tối thiểu
Nếu phương pháp điều trị bảo tồn không hiệu quả, những phương pháp xâm lấn tối thiểu dưới đây sẽ được cân nhắc:
Xem xét điều trị thoát vị đĩa đệm thể trung tâm bằng laser nếu thuốc và những phương pháp khác không mang lại hiệu quả tối ưu. Phương pháp này sử dụng tia laser tạo hiệu ứng nhiệt để đốt cháy và làm bốc hơi một phần của nhân nhầy. Từ đó thu nhỏ kích thước khối thoát vị, giảm chèn ép rễ thần kinh.
Đây là một phương pháp xâm lấn an toàn và hiệu quả. Phương pháp này sử dụng tế bào gốc (tách ra từ tủy xương của chính bệnh nhân) để tiêm vào đĩa đệm hỏng. Với khả năng tự phân chia và nhân đôi, các tế bào gốc nhanh chóng thúc đẩy sự phát triển của những tế bào mới, chữa lành mô hỏng và thay thế các mô bị mất. Điều này giúp đĩa đệm nhanh chóng phục hồi cả về cấu trúc lẫn chức năng.
- Nắn khớp xương
Nắn khớp xương mang đến hiệu quả ở mức vừa phải đối với những bệnh nhân bị đau thắt lưng kéo dài trên 1 tháng. Trong quá trình này, bác sĩ thực hiện thao tác nắn khớp một cách dứt khoát và chính xác để điều chỉnh vị trí của đốt sống và đĩa đệm.
Hiếm khi nắn khớp xương được chỉ định cho những bệnh nhân bị thoát vị đốt sống cổ. Bởi điều này có thể gây đột quỵ.
5. Phẫu thuật
Rất ít bệnh nhân thoát vị đĩa đệm thể trung tâm cần phẫu thuật. Phương pháp này chỉ được đề nghị khi:
- Các phương pháp bảo tồn không giúp giảm nhẹ triệu chứng sau 6 – 12 tuần áp dụng
- Cơn đau, cảm giác tê hoặc yếu tiếp tục tăng dần, bệnh nhân khó đứng hoặc đi lại
- Có chèn ép tủy sống hoặc rễ thần kinh nghiêm trọng
- Mất kiểm soát bàng quang hoặc/ và ruột
Trong hầu hết trường hợp, bệnh nhân được phẫu thuật loại bỏ đĩa đệm hoặc khối thoát vị (phần nhô ra của đĩa đệm). Sau đó tiến hành hợp nhất cột sống hoặc cấy ghép một đĩa đệm mới (thường làm từ kim loại với cấu trúc tương tự đĩa đệm tự nhiên). Phương pháp này giúp tạo sự ổn định cho cột sống, hỗ trợ bệnh nhân phục hồi chức năng vận động.
Tham khảo thêm: Mổ Nội Soi Thoát Vị Đĩa Đệm: Chi Phí Và Ưu Nhược Điểm
Phòng ngừa thoát vị đĩa đệm thể trung tâm
Có nhiều phương pháp giúp phòng ngừa thoát vị đĩa đệm thể trung tâm. Những phương pháp này chủ yếu xoay quanh chế độ sinh hoạt và thói quen vận động. Cụ thể:
- Duy trì cân nặng khỏe mạnh để giảm áp lực lên cột sống.
- Không hút thuốc lá.
- Duy trì tư thế tốt để giảm áp lực lên cột sống và đĩa đệm. Khi ngồi hoặc vận động, cần giữ cho lưng thẳng. Đồng thời nâng vật bằng chân không phải lưng.
- Hạn chế mang vác vật nặng.
- Thận trọng khi chơi thể thao để phòng ngừa chấn thương gây thoát vị đĩa đệm thể trung tâm.
- Bổ sung đủ vitamin D, canxi, chất chống oxy hóa và lượng magie cần thiết từ thực phẩm lành mạnh. Điều này giúp tăng chất lượng xương, làm chậm quá trình lão hóa xương khớp.
- Xây dựng thói quen tập thể dục mỗi ngày để tăng cường các cơ hỗ trợ và ổn định cột sống. Điều này cũng làm chậm quá trình lão hóa xương khớp, tăng sự dẻo dai và giảm nguy cơ chấn thương. Tốt nhất nên tập thể dục 30 – 60 phút/ ngày, lựa chọn những bài tập tốt cho cột sống như yoga, đi bộ, bơi lội…
Bệnh thoát vị đĩa đệm thể trung tâm xảy ra phổ biến, gây đau nhức nhiều kèm theo những triệu chứng nghiêm trọng khác. Ngoài ra bệnh còn gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng như liệt. Do đó bệnh nhân cần sớm thăm khám và tuân thủ chỉ định điều trị của bác sĩ để sớm khắc phục bệnh lý.
Tham khảo thêm:
ĐẶT LỊCH HẸN
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!