Thoái hoá khớp gối ở người trẻ là do đâu? Điều trị thế nào?

Bài viết được tham vấn chuyên môn bởi Lương Y Đỗ Minh Tuấn | Lĩnh vực khám chữa: Thoái hóa khớp Nơi công tác Phòng Chẩn Trị YHCT Đỗ Minh Đường – Hà Nội

Thoái hóa khớp gối ở người trẻ là một trong những vấn đề sức khỏe rất được quan tâm trong vài năm trở lại đây. Nếu như trước kia bệnh lý này chỉ xuất hiện ở người già thì tỷ lệ mắc bệnh ngày càng có dấu hiệu trẻ hóa. Sự phát triển của bệnh với các triệu chứng đau nhức, căng cứng khớp gây khó khăn trong việc vận động, hạn chế khả năng sinh hoạt hàng ngày cùng nhiều biến chứng rủi ro cho sức khỏe khác.

Thoái hóa khớp gối ở người trẻ – Vấn đề đáng lo ngại trong xã hội hiện đại

Thoái hóa khớp gối là tình trạng sụn khớp và tổ chức xương dưới sụn bị phá hủy, mất cân bằng cơ chế tái tạo dẫn đến đau nhức, căng cứng khớp và hạn chế khả năng vận động khớp gối. Đây là một trong những dạng thoái hóa khớp cực kỳ phổ biến, nhất là ở người già trên 50 tuổi.

Tuy nhiên, theo một khảo sát mới đây tại các bệnh viện lớn cho thấy tỷ lệ bệnh nhân mắc chứng thoái hóa khớp gối có sự thay đổi, chỉ vừa ngoài 30 đã có dấu hiệu của bệnh. Một số đối tượng người trẻ dễ mắc bệnh như:

Nhóm nhân viên văn phòng do ngồi nhiều một chỗ, duy trì một tư thế quá lâu;
Học sinh, sinh viên ngồi học không đúng tư thế hoặc chạy nhảy mạnh gây tổn thương khớp gối;
Chơi thể thao không đúng kỹ thuật, đặc biệt những môn đòi hỏi sức lực mạnh như tập tạ, tennis, bóng đá… không đúng cách làm tăng nguy cơ thoái hóa khớp sớm;
Người trẻ tuổi bị thừa cân, béo phì khiến các khớp cột sống đầu gối phải chịu sức tỳ đè lớn từ trọng lượng của cơ thể;

Nguyên nhân gây thoái hóa khớp gối ở người trẻ tuổi

Khớp gối là bộ phận quan trọng có nhiệm vụ thực hiện các chuyển động và nâng đỡ cơ thể. Tuy nhiên, vì cấu trúc khớp gối khá phức tạp và chịu nhiều áp lực do các sinh hoạt hàng ngày nên rất dễ bị tổn thương. Nếu như ở người lớn tuổi, tình trạng khớp gối bị thoái hóa thường có liên quan đến yếu tố lão hóa, tuổi tác cao, thì ở người trẻ tuổi chứng thoái hóa khớp gối xảy ra do các nguyên nhân sau:

Tăng cân đột ngột: Người trẻ tuổi thường có thói quen ăn uống “vô tội vạ” theo sở thích là chính và vô tình gây tăng cân đột ngột. Các chuyên gia cho biết, trọng lượng cơ thể “quá khổ” gây áp lực lên khớp gối, theo thời gian làm bào mòn khớp sụn, yếu cơ và dẫn đến thoái hóa.
Chấn thương: Tai nạn va chạm giao thông, chơi thể thao, tai nạn nghề nghiệp khi lao động nặng… đều là những chấn thương nghiêm trọng gây tổn thương sụn khớp, dứt giãn dây chằng hoặc vỡ xương bánh chè… Những tổn thương này nếu không được điều trị đúng cách, sau một thời gian có thể phát sinh di chứng nghiêm trọng và một trong số đó là chứng thoái hóa khớp gối.
Ít vận động: Việc ít đi lại, vận động do lười biếng hoặc thường xuyên ngồi yên một chỗ do đặc thù công việc khiến các khớp xương suy yếu, kém linh loạt hơn. Theo đánh giá, có đến hơn 30% người trẻ bị thoái hóa khớp gối do lười vận động.
Thiếu chất: Thực đơn ăn uống không phù hợp, không đầy đủ các dưỡng chất cần thiết không chỉ khiến cơ thể mệt mỏi, suy nhược mà còn làm giảm khả năng tiết dịch khớp gối, giảm khả năng vận động và dẫn đến thoái hóa.
Lạm dụng corticoid: Đây là một trong những hoạt chất có nhiều trong thuốc kháng sinh, chống viêm. Tuy nhiên, nếu sử dụng không đúng cách, tùy tiện các loại thuốc hoặc chế phẩm mỹ phẩm có chứa hoạt chất này có thể gây ra tình trạng thoái hóa khớp.
Giới tính: Một nghiên cứu cho thấy nữ giới có nguy cơ thoái hóa khớp gối cao hơn so với nam giới. Một vài yếu tố ảnh hưởng làm tăng khả năng thoái hóa là do chị em có thói quen đi giày cao gót, ngồi xổm nhiều hoặc bị ảnh hưởng từ quá trình sinh nở làm yếu cấu trúc dây chằng.
Các bệnh lý liên quan: Ngoài những nguyên nhân kể trên, một vài bệnh lý làm tăng nguy cơ thoái hóa khớp gối ở người trẻ như viêm khớp gối, bệnh gout, tiểu đường, viêm khớp nhiễm khuẩn, rối loạn chuyển hóa…

Dấu hiệu nhận biết thoái hóa khớp gối

Các triệu chứng thoái hóa khớp gối thường diễn tiến âm thầm và xuất hiện đột ngột. Ban đầu có thể là những biểu hiện nhẹ thông thường, nhưng càng về sau càng nghiêm trọng vì vậy những người trẻ không nên xem nhẹ và bỏ qua không điều trị. Dưới đây là một vài dấu hiệu nhận biết bạn cần chú ý:

Đau nhức: Đây là dấu hiệu đầu tiên để nhận biết khớp gối bị tổn thương và thoái hóa. Ban đầu cơn đau thường chỉ âm ỉ bên trong khớp hoặc phía trước đầu gối. Đặc biệt cơn đau càng tăng nặng hơn khi người bệnh di chuyển, cử động. Tuy nhiên, khi mức độ thoái hóa ngày càng nặng, cơn đau sẽ xuất hiện thường xuyên hơn, ngay cả khi bạn đang nghỉ ngơi, không cử động.
Sưng to khớp gối: Quan sát bên ngoài có thể thấy khớp gối sưng to lên, đầu khớp nặng nề khiến bạn khó có thể hoạt động như bình thường.
Co cứng khớp: Triệu chứng này xuất hiện nhiều nhất là vào mỗi buổi sáng sau khi ngủ dậy. Ban đầu chỉ cần bạn xoa bóp nhẹ 10 – 15 phút khớp gối sẽ hoạt động bình thường trở lại, tuy nhiên khi khớp tổn thương nặng hơn thì phải mất rất nhiều thời gian mới có thể cử động lại, nhưng cử động cũng rất khó khăn vì khớp gối lúc này gần như đã bị biến dạng.
Phát ra âm thanh lạo xạo: Khi thực hiện các cử động như đứng lên, ngồi xuống hay chuyển động bất ngờ sẽ phát ra âm thanh lạo xạo do các khớp ma sát trực tiếp với nhau.

Phương pháp điều trị thoái hóa khớp gối ở người trẻ

Đối với người trẻ tuổi, thoái hóa khớp gối là căn bệnh rất đáng lo ngại vì đây là độ tuổi cần hoạt động nhiều, làm việc và vui chơi. So với người lớn tuổi, người trẻ bị thoái hóa khớp gối thường phải đối mặt với nhiều biến chứng hơn như: biến dạng khớp, chèn ép dây thần kinh gây đau các chi dưới, tăng nguy cơ bại liệt hoặc mất hoàn toàn khả năng tự vận động.

Chính vì vậy, ngay khi có những dấu hiệu của thoái hóa khớp gối, hãy chủ động thăm khám ngay để được chẩn đoán và tư vấn giải pháp điều trị phù hợp với từng mức độ nặng hoặc nhẹ, ngăn ngừa các biến chứng rủi ro về sau.

Có rất nhiều phương pháp điều trị thoái hóa khớp gối khác nhau. Nếu như ở người lớn tuổi chữa ưu tiên kiểm soát triệu chứng và duy trì vận động, thì bắt buộc ở người trẻ tuổi phải điều trị dứt điểm, phục hồi khả năng vận động. Và dưới đây là một số phương pháp được chỉ định phổ biến nhất:

1. Điều trị không dùng thuốc

Những trường hợp bị thoái hóa khớp gối không quá nặng, các triệu chứng chỉ vừa khởi phát ở giai đoạn đầu có thể được cải thiện bằng các biện pháp không dùng thuốc. Vì thuốc chỉ có tác dụng điều trị triệu chứng, dứt cơn đau tạm thời và còn tiềm ẩn nhiều tác dụng phụ có hại cho sức khỏe. Hiện nay, những biện pháp điều trị không dùng thuốc thường được áp dụng như:

Luyện tập: Tập luyện đúng cách không chỉ tốt cho sức khỏe nói chung mà còn giúp duy trì cân nặng trong mức phù hợp, giảm áp lực cho khớp gối. Không những vậy, tập luyện còn giúp tăng cường các cơ khỏe mạnh từ đó phục hồi dần chức năng vốn có. Một số bài tập có tác dụng tăng sức khỏe cơ như bơi lội, yoga, chạy bộ, đi bộ…
Giảm cân: Ngoài tập thể dục thì ăn uống một cách điều độ cũng là cách hiệu quả giúp giảm cân, đồng nghĩa với việc giảm bớt áp lực cho khớp gối. Tuy nhiên, để việc giảm cân đạt hiệu quả như mong muốn và không làm ảnh hưởng đến sức khỏe bạn nên tham khảo hướng dẫn chỉ định của bác sĩ để tránh giảm cân quá đà, kiêng khem quá mức dẫn đến thiếu chất.
Hạn chế mang giày cao gót: Chị em phụ nữ nên hạn chế mang những đôi giày có gót cao quá mức, thay vào đó nên chọn đôi có độ cao vừa phải và vừa với bàn chân để đảm bảo cấu trúc khớp chân và khớp gối khỏe mạnh, hạn chế thương tổn ngoài ý muốn.
Đeo nẹp: Nẹp khớp gối là một trong những dụng cụ hỗ trợ tốt trong việc ngăn chặn diễn tiến thoái hóa. Với thiết kế nẹp bản lề cứng cùng 3 điểm tỳ giúp bệnh nhân giảm rõ rệt cơn đau nhức và hỗ trợ tăng cường biên độ vận động của khớp gối.
Vật lý trị liệu: Đây là liệu pháp giúp giảm đau thoái hóa khớp gối và kết hợp tăng cường sức mạnh các cơ, phục hồi khả năng vận động. Có rất nhiều phương pháp vật lý trị liệu khác nhau như:
- Nhiệt trị liệu: như tắm bùn nóng, ngâm suối nước nóng, tia hồng ngoại, đắp paraphin, chườm ngải cứu, massage… Nhiệt nóng có tác dụng giảm co cứng cơ, giảm đau, kích thích giãn mạch và tăng cường quá trình chuyển hóa các dưỡng chất nuôi dưỡng khớp gối khỏe mạnh.
- Điện trị liệu: như sóng ngắn, sóng siêu âm, dòng xung điện, dòng Ganavic và Faradic, tia laser… có tác dung chung là giảm đau, chống viêm, chống phù nề, kích thích các dây thần kinh cơ, tăng cường chuyển hóa cũng như khả năng tái tạo các tổ chức tại khớp gối bị tổn thương, từ đó phục hồi chức năng cử động bình thường.
Tiêm huyết tương giàu tiểu cầu (PRP): Phương pháp này còn được gọi là điều trị bằng tế bào gốc. Đây là một trong những giải pháp điều trị thoái hóa khớp gối mới được áp dụng toàn cầu và được chứng minh đem lại hiệu quả cao, an toàn và dứt điểm cơn đau nhức nhanh chóng. Theo đó, huyết tương giàu tiểu cầu thực chất được tách chiết từ mỡ sau đó trộn với huyết tương cô đặc của bệnh nhân và bơm tiêm trực tiếp vào khớp gối.

2. Dùng thuốc trị thoái hóa khớp gối

Những trường hợp khớp gối thoái hóa nặng hoặc không đáp ứng với các biện pháp không dùng thuốc vừa kể trên sẽ được chỉ định dùng thuốc Tây để điều trị triệu chứng. Phương pháp này là cần thiết vì cơn đau quá mức vượt ngưỡng chịu đựng sẽ gây ảnh hưởng rất nhiều đến sức khỏe và các sinh hoạt hàng ngày của bệnh nhân.

Một số thuốc chữa thoái hóa khớp gối cho người trẻ tuổi như:

Thuốc uống giảm đau: Loại thông thường là Paracetamol hoặc các loại giảm đau không steroid (NSAIDs) như Acetaminophen (Tylenol), Naproxen (Aleve), Ibuprofen (Advil, Motrin) hoặc Aspirin… Nhóm thuốc giảm đau này được khuyến cáo dùng ngắn ngày (không qua 10 ngày) vì có thể gây ra rất nhiều tác dụng phụ cho cơ thể, nhất là dạ dày.
Thuốc bôi tại chỗ: Trên thị trường có một vài dòng thuốc bôi dưới dạng gel, kem có tác dụng giảm đau tại chỗ ở vị trí khớp gối đau nhức, giảm căng cứng và phục hồi tạm thời khả năng cử động. Điển hình như thuốc Salicyla hoặc Menthol…
Thuốc tiêm corticosteroid: Loại thuốc này được điều chế dưới dạng tiêm trực tiếp vào khớp, chứa thành phần cortisone giúp giảm đau hiệu quả, nhanh chóng. Tuy hiệu quả cao nhưng tác dụng phụ lại rất lớn, tránh lạm dụng và cẩn trọng khi dùng vì có nguy cơ nhiễm trùng gối cao. Một số loại thuốc tiêm nội khớp phổ biến như axit hyaluronic, betamethasone dipropionate, hydrocortison acetat…
Viên uống bổ sung: Đối vớ người bị thoái hóa khớp gối nên tăng cường bổ sung các dưỡng chất giúp nuôi dưỡng, bảo vệ và duy trì chức năng khớp. Có 2 loại phổ biến trên thị trường là Glucosamine sulfate và Chondroitin sulfate. Trong đó, Glucosamine giúp giảm đau nhức và ngăn chặn cơ chế phá hủy sụn khớp, còn Chondroitin giúp sụn dẻo dai, không bị khô cứng, duy trì cử động linh hoạt của khớp.

Lưu ý: Dùng thuốc là giải pháp hiệu quả nhưng cần có sự chỉ định của bác sĩ và bản thân người bệnh cần tuân thủ tuyệt đối các hướng dẫn về liều dùng, cách dùng để tránh gây ra tác dụng phụ ngoài ý muốn.

3. Can thiệp phẫu thuật (nếu cần thiết)

Khi các biện pháp điều trị bảo tồn không đạt hiệu quả như mong muốn, bác sĩ sẽ cân nhắc đến các phương pháp phẫu thuật để can kịp thời, nhằm mục đích loại bỏ tổn thương và phục hồi cấu trúc, chức năng khớp gối. Tùy theo tình trạng thương tổn khớp mà bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp phù hợp:

Nội soi khớp gối: Đây là phương pháp hiện đại được áp dụng chủ yếu trong các trường hợp thoái hóa khớp giai đoạn sớm. Tùy theo mức độ thương tổn cụ thể mà bác sĩ sẽ chỉ định thực hiện thủ thuật phù hợp như: cấy ghép tế bào sụn mới, cắt lọc – bào – rửa khớp, khoan kích thích tái tạo xương mới…
Phẫu thuật thay khớp nhân tạo: Trường hợp thoái hóa khớp gối nặng, lâu năm không có khả năng phục hồi sẽ được chỉ định phẫu thuật thay khớp bán phần hoặc toàn phần. Khớp nhân tạo có nhiều loại khác nhau, tùy theo tình trạng hư hại của từng bệnh nhân mà bác sĩ sẽ chỉ định loại khớp phù hợp. Tuổi thọ của khớp gối nhân tạo thường kéo dài khoảng 15 năm hoặc lâu hơn nếu được chăm sóc kỹ lưỡng.

4. CHỮA THOÁI HÓA KHỚP GỐI BẰNG BÀI THUỐC ĐÔNG Y XƯƠNG KHỚP ĐỖ MINH

Chữa trị thoái hóa khớp gối bằng đông y không còn là phương pháp quá xa lạ vì đem lại hiệu quả cao, lành tính với cơ thể, đặc biệt phù hợp với mọi đối tượng từ người già cho đến người trẻ. Theo các tài liệu y học cổ truyền, khớp gối đau nhức, thoái hóa là do dưỡng chất không đến được khớp đầu gối bởi khí huyết kém lưu thông, từ đó phát sinh các tổn thương. Cộng với các yếu tố phong hàn, phong thấp xâm nhập vào trong cơ thể gây ra sưng viêm, phù nề đau nhức.

Dựa trên nguyên tắc này, lương y Đỗ Minh Tuấn – GĐ chuyên môn Nhà thuốc Đỗ Minh Đường đã phát triển thành công bài thuốc Xương khớp Đỗ Minh dựa trên công thức bí truyền của dòng tộc, mang đến tính đột phá và hiệu quả hơn hẳn so với nhiều bài thuốc khác trên thị trường.

Phương thuốc này là sự kết hợp của 4 bài thuốc nhỏ gồm: thuốc đặc trị cơ xương khớp, thuốc bổ gan giải độc, thuốc bổ thận dưỡng huyết và thuốc kiện tỳ ích tràng. Mỗi bài thuốc có chứa các vị thuốc quý với từng công dụng riêng biệt, kết hợp với nhau làm tăng hiệu quả trị bệnh triệt để và bồi bổ tăng cường sức khỏe.

Bài thuốc Xương khớp Đỗ Minh được Bộ Y tế cấp phép lưu hành trên toàn quốc và đạt mọi tiêu chuẩn về an toàn, hiệu quả. Do đó người bệnh hoàn toàn có thể yên tâm sử dụng, không lo tác dụng phụ.

Biện pháp phòng ngừa thoái hóa khớp gối ở người trẻ tuổi

Loại trừ yếu tố lão hóa do tuổi tác thì không khó để phòng ngừa thoái hóa khớp gối cho người trẻ. Dưới đây là một số biện pháp hiệu quả bạn có thể áp dụng ngay:

Chế độ dinh dưỡng hàng ngày

Để có một sức khỏe tốt toàn diện, bạn cần bổ sung đa dạng các nhóm dưỡng chất cần thiết cho cơ thể. Trong đó, ưu tiên bổ sung các nhóm dưỡng chất tốt cho xương khớp thông qua các loại thực phẩm lành mạnh như:

Nên ăn

Các loại cá nước ngọt, cá biển chứa nhiều omega-3 như cá hồi, cá thu, cá trích, cá mòi, cá ngừ… có khả năng giảm viêm, ngăn ngừa thoái hóa khớp gối;
Các loại hải sản như tôm, cua, ghẹ, ốc… rất giàu glucosamine. Đây là nguồn dưỡng chất cần thiết giúp khớp gối khỏe mạnh;
Các loại rau củ có màu xanh đậm giàu chất chống oxy hóa, chất xơ, vitamin D như bông cải xanh, mồng tơi, cả kale, cải ngọt… giúp tăng cường sức khỏe sụn khớp;
Các loại sữa tươi, sữa hạt giàu vitamin D, canxi, mage, sắt, kẽm… Nên ưu tiên các loại sữa ít đường, ít béo để duy trì cân nặng, tránh tăng cân đột ngột, phòng ngừa thoái hóa khớp gối hiệu quả;
Ngoài ra, để phòng ngừa thoái hóa khớp gối bạn không nên bỏ qua dầu ôliu và gừng tươi. Thường xuyên sử dụng chúng trong chế biến thức ăn hàng ngày có khả năng ngăn chặn quá trình phá hủy sụn khớp, giảm sưng và viêm đau khớp hiệu quả.

Kiêng ăn

Giảm tinh bột, các loại thực phẩm chứa nhiều đường, nhiều muối;
Thực phẩm chiên xào nhiều dầu mỡ;
Các loại thịt đỏ, nội tạng động vật nhiều đạm;
Các loại rau củ quả dễ gây sưng viêm khớp như măng tươi, rau muống, cà pháo…;
Tránh xa các chất kích thích trong rượu bia, cà phê, thuốc lá…;

Sinh hoạt điều độ, tránh chấn thương

Mỗi ngày bạn nên dành ít nhất 30 phút để tập thể dục với các bộ môn nhẹ nhàng, đơn giản như đi bộ, đạp xe, chạy bộ, bơi lội… Chỉ có tập luyện mới có thể giúp xương khớp khỏe mạnh, săn chắc, dẻo da, phòng ngừa thoái hóa khớp gối. Không những vậy, luyện tập thể dục thể thao còn giúp duy trì cân nặng phù hợp, tăng cường sức đề kháng chống lại mọi bệnh tật.

Tránh các bài tập đòi hỏi cường độ mạnh như bóng đá, bóng chuyền, tennis… vì rất dễ làm chấn thương khớp gối. Ngoài ra, trong sinh hoạt hàng ngày, bạn cần hạn chế những công việc yêu cầu dùng sức mạnh quá mức như khuân vác, lao động chân tay… Việc này tuy khó nhưng chúng ta vẫn có thể chủ động tránh được và hạn chế nguy cơ chấn thương xuống mức thấp nhất có thể. Đây là yếu tố giúp bạn có hệ xương khớp khỏe mạnh toàn diện.

Ngoài ra, bạn cũng cần đối thời gian làm việc và nghỉ ngơi, tránh làm việc quá sức hay chịu đựng áp lực kéo dài. Dành nhiều thời gian nghỉ ngơi để xương khớp nói chung và khớp gối nói riêng được phục hồi trở lại, giảm thiểu nguy cơ thoái hóa. Đồng thời, tuân thủ lịch thăm khám định kỳ theo chỉ định của bác sĩ để sớm phát hiện các bất thường cũng như có hướng điều trị kịp thời.

Thoái hóa khớp gối ở người trẻ ngày càng phổ biến hơn và đem đến những mối nguy cho sức khỏe cũng như cản trở khả năng vận động, kéo theo nhiều hệ lụy trong việc nắm bắt các cơ hội nghề nghiệp. Vì vậy, hãy chủ động thăm khám và điều trị ngay từ giai đoạn sớm để bảo tồn chức năng khớp cũng như xây dựng một thói quen sống lành mạnh, phòng ngừa các vấn đề về xương khớp nói chung.