Mất Ngủ Sau Cai Nghiện Là Do Đâu? Cách Chữa Trị Hiệu Quả
Mất ngủ sau cai nghiện thường gặp ở những người sử dụng thuốc giảm đau gây nghiện kéo dài, nghiện ma túy và một số chất kích thích khác. Rối loạn giấc ngủ hoặc mất ngủ có thể xuất hiện trong quá trình cai nghiện hoặc phục hồi, gây khó chịu và khiến cơ thể suy nhược kéo dài.
Thế nào là mất ngủ sau cai nghiện?
Mất ngủ sau cai nghiện là tình trạng một người bị mất ngủ kéo dài trong hoặc/ và sau quá trình cai nghiện. Mất ngủ gây ra những triệu chứng dai dẳng liên quan đến việc khó đi vào giấc ngủ, ngủ không sâu giấc, trằn trọc, dễ thức giấc vào ban đêm.
Rối loạn giấc ngủ và mất ngủ đặc biệt phổ biến ở những người đang cai nghiện (cai nghiện rượu, ma túy, cai nghiện sau dùng thuốc giảm đau gây nghiện kéo dài…) và trong giai đoạn đầu của quá trình phục hồi.
Theo kết quả nghiên cứu, tỉ lệ mất ngủ sau cai nghiện gấp 5 lần so với thông thường. Tình trạng này xảy ra khiến cơ thể suy nhược, mệt mỏi kéo dài, lờ đờ, tư duy kém và không thể tập trung. Hơn nữa mất ngủ kéo dài có thể làm tăng nguy cơ rối loạn lo âu và trầm cảm.
Mất ngủ sau cai nghiện là do đâu?
Trên thực tế, mất ngủ là một triệu chứng cai nghiện. Nó đặc biệt phổ biến ở những người sử dụng ma túy, thuốc phiện, rượu, thuốc an thần và thuốc giảm đau gây nghiện kéo dài. Tùy thuộc vào nguyên nhân và cơ thể, những vấn đề về giấc ngủ có thể khác nhau ở mỗi người.
Nguyên nhân gây mất ngủ sau cai nghiện:
- Cơ thể hoạt động không bình thường
Dùng chất kích thích quá mức (đặc biệt là rượu và ma túy) khiến cơ thể không hoạt động bình thường. Khi sử dụng quá mức, chất kích thích làm thay đổi cách cơ thể và các cơ quan hoạt động, bao gồm cả thói quen ngủ.
Trong giai đoạn phục hồi, tâm trí sẽ khiến cơ thể bạn thay đổi một lần nữa. Việc cố gắng không dùng thêm chất kích thích khiến cơ thể tiếp tục thay đổi cách hoạt động và làm ảnh hưởng đến giấc ngủ. Vì vậy mà người cai nghiện sẽ có những giấc ngủ bị gián đoạn, khó ngủ, khó chìm vào giấc ngủ và thường xuyên mệt mỏi vì mất ngủ kéo dài.
- Thay đổi hành vi
Tương tự như việc sử dụng ma túy, quá trình phục hồi gây ra những thay đổi trong hành vi, bao gồm cả thói quen ngủ nghỉ. Trong quá trình cai nghiện và phục hồi, cơ thể trải qua quá trình điều chỉnh hormone, não và những chất dẫn truyền thần kinh đang dao động để điều chỉnh hệ thống sinh lý.
Khi não bộ và cơ thể điều chỉnh, những vấn đề về giấc ngủ (bao gồm cả chứng mất ngủ) sẽ xảy ra. Hơn nữa sự thay đổi hoạt động của não bộ khiến cơ thể không có khả năng đối phó với chứng mất ngủ.
Trong khi giai đoạn phục hồi ảnh hưởng đến giấc ngủ, chứng mất ngủ cũng có thể ảnh hưởng đến giai đoạn phục hồi, khiến những triệu chứng cai nghiện trở nên nghiêm trọng hơn. Điều này làm tăng nguy cơ tái nghiện, người nghiện cần một thời gian dài để phục hồi hoàn toàn.
Trong những tuần phục hồi đầu tiên, tốt nhất bạn cần áp dụng những biện pháp an thần và điều chỉnh giấc ngủ theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa.
- Phụ thuộc thuốc
Khi bị nghiện, cơ thể bắt đầu phụ thuộc vào thuốc, não bộ hoạt động không bình thường và có xu hướng ngừng hoạt động nếu không có thuốc. Trong giai đoạn phục hồi, việc không nạp đủ lượng thuốc cần thiết khiến não bộ ngừng hoạt động, cơ thể rơi vào trạng thái mệt mỏi, không ngủ được hoặc rất khó chìm vào giấc ngủ.
- Căng thẳng kéo dài
Do những ảnh hưởng của thuốc đối với cơ thể và các hoạt động của não bộ, người cai nghiện sẽ có dấu hiệu khó chịu, cáu gắt, lo lắng và căng thẳng kéo dài. Đây là một trong những nguyên nhân phổ biến khiến một người bị mất ngủ.
- Triệu chứng sau cai nghiện
Cai nghiện là một quá trình khó khăn. Khi điều này xảy ra, cơ thể bắt đầu xuất hiện những dấu hiệu bất thường và kéo dài trong giai đoạn phục hồi. Cụ thể như ớn lạnh, nhức mỏi, hội chứng chân không yên, đau nhức cơ thể, tiêu chảy, buồn nôn, vã mồ hôi, hoang tưởng, lo lắng…
Những triệu chứng có xu hướng xuất hiện kéo dài, làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tổng thể và giấc ngủ.
Mất ngủ sau cai nghiện kéo dài bao lâu?
Hầu hết các trường hợp không thể trở lại giấc ngủ bình thường trong giai đoạn phục hồi sau cơn nghiện. Điều này thường kéo dài trong vòng 6 tháng hoặc lâu hơn. Sau quá trình ổn định cơ thể, chứng mất ngủ giảm dần và cơ thể được phục hồi hoàn toàn.
Mất ngủ sau cai nghiện có sao không?
Chứng mất ngủ sau cai nghiện có xu hướng kéo dài và làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe. Cụ thể mất ngủ khiến cơ thể mệt mỏi, suy nhược, gia tăng lo lắng, cáu gắt, kém tập trung.
Hơn nữa mất ngủ không được điều trị ảnh hưởng đến quá trình phục hồi sau cai nghiện. Vấn đề về giấc ngủ làm tăng triệu chứng cai nghiện, người bệnh gặp nhiều khó khăn và dễ tái nghiện.
Theo thời gian chứng mất ngủ giảm dần và mất đi. Tuy nhiên bạn cần áp dụng những biện pháp điều chỉnh thói quen ngủ (theo hướng dẫn của bác sĩ) trước khi mất ngủ gây ra những vấn đề nghiêm trọng hơn.
Tầm quan trọng của giấc ngủ sau cai nghiện
Chất lượng giấc ngủ rất quan trọng đối với sức khỏe và quá trình phục hồi khi cai nghiện. Một giấc ngủ sâu và đủ giấc giúp giảm bớt các triệu chứng khó chịu do cai nghiện. Đồng thời đảm bảo quá trình cai nghiện diễn ra suôn sẻ, cơ thể tự chữa lành và tái tạo nhanh hơn.
Ngoài ra việc đảm bảo giấc ngủ sau cai nghiện còn mang đến những lợi ích sau:
- Tăng thời gian phục hồi cơ thể, hỗ trợ não bộ hoạt động bình thường
- Thiết lập lại nhịp sinh học
- Chống lại những tổn thương về tinh thần và thể chất trong giai đoạn cai nghiện và phục hồi
- Cải thiện cảm xúc, nâng cao tinh thần và sức khỏe thể chất, chống mệt mỏi và suy nhược
- Tăng cường hệ thống miễn dịch giúp bảo vệ cơ thể khỏi những tổn thương
- Bảo vệ và tăng cường sức khỏe tim mạch
- Giảm nồng độ hormone căng thẳng cortisol, chống trầm cảm và rối loạn lo âu do các triệu chứng cai nghiện.
- Tăng khả năng chịu đựng và duy trì sức khỏe tổng thể.
Điều trị mất ngủ sau cai nghiện
Có nhiều phương pháp giúp điều trị mất ngủ sau cai nghiện. Hầu hết người bệnh được khuyên vệ sinh giấc ngủ kết hợp với những biện pháp chăm sóc tại nhà. Đối với những trường hợp mất ngủ nghiêm trọng, một vài loại thuốc có thể được chỉ định.
1. Vệ sinh giấc ngủ
Vệ sinh giấc ngủ bằng một số biện pháp đơn giản có thể giúp điều trị mất ngủ sau cai nghiện. Đồng thời điều chỉnh nhịp sinh học giúp bạn ngủ ngon và phục hồi cơ thể tốt hơn.
- Thực hiện kế hoạch ngủ đều đặn
Trong quá trình phục hồi sau cai nghiện, người bệnh cần cam kết thực hiện kết hoạch ngủ đều đặn. Hãy ngủ và thức dậy vào cùng một thời điểm mỗi ngày, đảm bảo ngủ đủ 8 tiếng. Điều này giúp thiết lập đồng hồ sinh học của cơ thể (nhịp sinh học), đảm bảo giấc ngủ được đều đặn và tốt hơn.
Tránh những yếu tố bên ngoài làm ảnh hưởng đến giấc ngủ, ngủ muộn hơn hoặc dậy trễ hơn khiến nhịp sinh học thay đổi.
- Thư giãn trước khi đi ngủ
Việc thư giãn trước khi đi ngủ giúp bạn dễ chìm vào giấc ngủ và ngủ ngon giấc hơn. Quá trình thư giãn có thể được thực hiện bằng cách:
-
- Tránh suy nghĩ nhiều, đặc biệt là những suy nghĩ tiêu cực. Ngoài ra cần tránh lo lắng quá mức. Nên giữ tinh thần lạc quan và vui vẻ.
- Tắm bằng vòi hoa sen hoặc nước ấm trước khi ngủ có thể giúp thư giãn, tăng lưu thông máu, dễ chìm vào giấc ngủ và ngủ ngon giấc hơn.
- Đọc sách hoặc nghe nhạc êm dịu giúp cải thiện tâm trạng và hỗ trợ giấc ngủ.
- Tránh ánh sáng xanh trước khi đi ngủ
Tránh sử dụng màn hình sáng (xem tivi, điện thoại, máy tính bảng, laptop…) ít nhất 30 phút trước khi đi ngủ. Điều này giúp tâm trí và cơ thể chậm lại, thư giãn và chìm vào giấc ngủ nhanh hơn. Việc tiếp xúc ánh sáng xanh trước khi đi ngủ khiến não tỉnh táo lâu hơn, tăng nguy cơ rối loạn giấc ngủ.
- Môi trường ngủ phù hợp
Một môi trường ngủ phù hợp tạo cảm giác thoải mái và giúp bạn ngủ ngon hơn. Để có giấc ngủ tốt, cần đảm bảo những tiêu chí sau:
-
- Phòng ngủ rộng rãi, mát mẻ và có không khí trong lành.
- Đủ ánh sáng vào ban ngày và đủ độ tối khi đêm xuống.
- Không gian yên tĩnh.
- Nệm có độ cứng phù hợp, kết hợp với chăn bông mềm tạo cảm giác thoải mái.
- Gối kê đầu có độ cao thích hợp, không quá cứng hoặc quá mềm.
Lưu ý giường ngủ chỉ nên được dùng để ngủ. Tránh dùng giường/ đệm ngủ vào những việc khác. Bởi điều này có thể tạo thói quen xấu và khiến bạn khó ngủ hơn khi lên giường.
- Tránh rượu bia và caffein
Không nên uống rượu bia và caffein vào buổi chiều tối và trước khi đi ngủ. Bởi những loại thức uống này có thể khiến bạn tỉnh táo hơn và gây ra những vấn đề về giấc ngủ. Ngoài ra những chất kích thích có thể gây rối loạn hoặc tăng áp lực lên hệ thống tiêu hóa. Từ đó khiến bạn khó ngủ hơn.
2. Yoga và thiền
Yoga và thiền có thể giúp điều trị mất ngủ sau cai nghiện. Biện pháp này giúp làm dịu tâm trí, giảm căng thẳng và lo lắng, tăng chất lượng giấc ngủ và giúp cơ thể chìm vào giấc ngủ nhanh chóng hơn.
Ngoài ra, ngồi thiền và yoga mỗi ngày còn giúp tăng sự dẻo dai cho cơ thể, cải thiện hệ thống miễn dịch, điều chỉnh cách cơ thể và não bộ hoạt động, nâng cao sức khỏe. Từ đó giúp bạn sớm vượt qua giai đoạn phục hồi sau cai nghiện.
3. Đi dạo
Đi dạo có thể giúp giảm căng thẳng và hỗ trợ giấc ngủ sau cai nghiện. Tiếp xúc ánh sáng mặt trời giúp hấp thụ vitamin D và tăng quá trình sản xuất serotonin. Điều này giúp cải thiện sức khỏe xương khớp, tăng cường hệ miễn dịch và tăng cảm giác khỏe mạnh.
Ngoài ra đi dạo và tiếp xúc với nắng sớm còn giúp thư giãn, cải thiện tâm trạng, giảm stress và tăng quá trình sản sinh melatonin – hormone gây buồn ngủ. Điều này giúp điều chỉnh nhịp sinh học của cơ thể, dễ chìm vào giấc ngủ và ngủ ngon giấc hơn.
4. Tập thể dục nhẹ nhàng
Tập thể dục nhẹ nhàng rất tốt cho sức khỏe tổng thể và giấc ngủ, đặc biệt là trong thời gian phục hồi sau cai nghiện. Tập thể dục đều đặn 60 phút/ ngày giúp tăng tuần hoàn khí huyết, tăng sản sinh endorphin và melatonin vào ban đêm. Điều này giúp cải thiện thời gian và chất lượng giấc ngủ, giảm mệt mỏi và lo âu, chống trầm cảm.
Ngoài ra tập thể dục đều đặn còn giúp nâng cao sức khỏe tổng thể và sức đề kháng, chống mệt mỏi, bảo vệ tim mạch và tăng cường sự dẻo dai. Đây đều là những yếu tố cần thiết cho quá trình phục hồi, giúp cai nghiện nhanh chóng, cơ thể tái tạo nhanh hơn.
5. Kiểm soát tâm trạng
Những triệu chứng cai nghiện có thể khiến bạn lo lắng, tăng nguy cơ trầm cảm. Điều này làm tăng mức độ nghiêm trọng của chứng rối loạn giấc ngủ. Vì vậy người bệnh cần kiểm soát tâm trạng, tránh lo âu và suy nghĩ quá mức. Nên tập trung thư giãn và suy nghĩ tích cực.
Nếu căng thẳng, hãy áp dụng các biện pháp thư giãn như ngồi thiền, yoga, tập thể dục, trò chuyện với người thân… Hãy liên hệ với bác sĩ nếu căng thẳng kéo dài, các biện pháp thư giãn tại nhà không có hiệu quả.
5. Liệu pháp hương thơm
Áp dụng liệu pháp hương thơm có thể giảm triệu chứng mất ngủ sau cai nghiện. Mùi hương nhẹ nhàng giúp thư giãn đầu óc, giảm căng thẳng, tăng cảm giác buồn ngủ và ngủ ngon giấc hơn.
Để áp dụng liệu pháp hương thơm, hãy đặt máy khuếch tán tinh dầu trong phòng ngủ. Một số loại tinh dầu thường được lựa chọn gồm: Tinh dầu oải hương, tinh dầu cam – chanh, tinh dầu bạc hà…
6. Ăn uống đủ chất và lành mạnh
Những người bị mất ngủ sau cai nghiện nên bổ sung đầy đủ dinh dưỡng từ chế độ ăn uống lành mạnh. Điều này giúp tăng cường sức khỏe tổng thể, tăng tốc độ phục hồi của cơ thể, an thần và giảm các vấn đề về giấc ngủ.
Đặc biệt những trường hợp mất ngủ sau cai nghiện nên tăng cường bổ sung dinh dưỡng từ những loại thực phẩm dưới đây:
- Quả óc chó: Thêm quả óc chó vào chế độ ăn uống mỗi ngày để bổ sung axit béo omega-3, tryptophan (axit amin giúp ngủ ngon) và melatonin. Những thành phần này có tác dụng cải thiện chất lượng giấc ngủ, giúp ngủ ngon và dễ chìm vào giấc ngủ hơn.
- Rau diếp: Nên thường xuyên bổ sung món salad rau diếp vào bữa ăn tối. Món ăn này cung cấp hàm lượng lactucarium giúp an thần và cải thiện giấc ngủ.
- Hạnh nhân: Hạnh nhân cung cấp hàm lượng magie cần thiết, giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ sau cai nghiện.
- Thực phẩm giàu vitamin B6: Nên ăn nhiều thực phẩm giàu vitamin B6 như cá ngừ, cá hồi, cá bơn… Loại vitamin này có khả năng thúc đẩy quá trình sản sinh serotonin và melatonin. Từ đó giúp an thần, giảm căng thẳng, tăng cảm giác buồn ngủ vào ban đêm, điều trị mất ngủ sau cai nghiện.
- Nước ép quả anh đào: Nếu bị mất ngủ, khó ngủ trong giai đoạn phục hồi, hãy uống 1 ly nước ép quả anh đào. Bởi loại quả này có khả năng làm tăng nồng độ melatonin. Từ đó giúp bạn dễ ngủ và ngủ ngon giấc hơn.
- Tôm: Tôm là nguồn cung cấp tryptophan dồi dào. Hoạt chất này có khả năng cải thiện chất lượng giấc ngủ, giúp ngủ ngon giấc. Ngoài ra tôm còn giàu vitamin D, canxi và các khoáng chất khác. Thường xuyên ăn tôm giúp phục hồi sức khỏe, giảm mệt mỏi và tăng sức chịu đựng.
- Trà hoa cúc: Nếu bị mất ngủ sau cai nghiện, hãy uống 1 ly trà hoa cúc mỗi ngày. Mùi hương dịu nhẹ và các hoạt chất bên trong giúp tăng nồng độ glycine, thư giãn thần kinh và giảm căng thẳng. Điều này giúp hỗ trợ giấc ngủ, người bệnh ngủ ngon giấc hơn.
7. Dùng thuốc
Nếu chứng mất ngủ sau cai nghiện ngày càng nghiêm trọng và kéo dài, người bệnh nên dùng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ. Một số loại thuốc có thể giúp an thần và hỗ trợ giấc ngủ.
- Melatonin: Melatonin được sử dụng khi quá trình cai nghiện khiến bạn bị mất ngủ kéo dài hoặc ngủ không ngon giấc. Thuốc này giúp cung cấp hormone gây buồn ngủ – Melatonin cho cơ thể, hỗ trợ thiết lập nhịp sinh học và giúp bạn ngủ ngon giấc hơn.
- Thuốc kháng histamine: Nếu những triệu chứng cai nghiện làm ảnh hưởng đến giấc ngủ (như buồn nôn, chóng mặt, chảy nước mũi…), một loại thuốc kháng histamine sẽ được sử dụng. Thuốc này giúp giảm bớt các triệu chứng và cải thiện giấc ngủ cho bạn.
- Clonidine: Thuốc Clonidine được dùng để chống lại tình trạng mất ngủ và giảm bớt một số triệu chứng cai nghiện, chẳng hạn như lo lắng quá mức, kích động, đau cơ, chuột rút…
- Buprenorphine: Thuốc Buprenorphine có tác dụng vô hiệu hóa các cơn nghiện. Khi sử dụng, thuốc này giúp giảm nhẹ các triệu chứng, ngăn tình trạng mất ngủ sau cai nghiện trở nên nghiêm trọng hơn.
- Methadone: Methadone được chỉ định trong điều trị cai nghiện cấp tính. Thuốc có tác dụng giảm những cơn cai nghiện và các triệu chứng của nó (trong đó có chứng mất ngủ).
- Thuốc chống trầm cảm 3 vòng: Một loại thuốc chống trầm cảm 3 vòng (như Amitriptyline) sẽ được sử dụng để giảm bớt cảm giác lo lắng, kích động quá mức. Thuốc có tác dụng an thần, thư giãn hệ thần kinh trung ương và giúp người bệnh dễ ngủ hơn.
- Benzodiazepine: Đây là một loại thuốc an thần – thôi miên. Benzodiazepine có tác dụng giảm bớt căng thẳng và lo lắng. Đồng thời điều trị chứng mất ngủ sau cai nghiện.
Mất ngủ sau cai nghiện thường nghiêm trọng và kéo dài trong nhiều tháng. Tuy nhiên các phương pháp điều trị cơ bản có thể giúp an thần và cải thiện giấc ngủ. Điều này cũng làm tăng sức khỏe tổng thể và khả năng chống chịu, thúc đẩy quá trình phục hồi của cơ thể. Do đó người bệnh nên liên hệ bác sĩ để được hỗ trợ tốt nhất.
Tham khảo thêm:
ĐẶT LỊCH HẸN
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!