Đau Lưng Sau Sinh và Cách Chữa Trị An Toàn Cho Mẹ
Rất nhiều chị em phụ nữ mang thai phàn nàn về tình trạng đau lưng sau sinh. Chúng thường xảy ra đột ngột khi thay đổi tư thế, ngồi xuống đứng lên hoặc sau khi ngủ dậy… gây mệt mỏi, khó khăn trong việc vận động. Tình trạng này kéo dài sẽ gây ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của mẹ bỉm sữa.

Nguyên nhân gây đau lưng sau sinh
Một thống kê cho thấy có đến 50 – 80% tỷ lệ phụ nữ sau sinh bị đau lưng, trong đó phần lớn trường hợp đau lưng nhiều xảy ra ở phụ nữ sinh mổ. Có rất nhiều nguyên nhân gây đau lưng sau sinh:
Giãn cơ, dây chằng sinh lý
Đau lưng sau sinh được xem là hậu quả của việc giãn cơ, dây chằng sinh lý. Vì khi mang thai, cột sống và các cơ, dây chằng luôn ở trong tình trạng căng cứng, đối trọng lại với sức nặng của thai nhi trong bùng để duy trì sự cân bằng cho cơ thể. Tuy nhiên, khi sinh con xong, cơ thể mẹ bị thay đổi thăng bằng đột ngột, khiến cột sống và cơ xung quanh bị tác động đột ngột dẫn đến co rút cơ và đau lưng.
Tình trạng đau lưng sau sinh do nguyên nhân này thường nghiêm trọng hơn ở những mẹ sinh mổ, hệ thống dây chằng, khớp nối xương chậu và cột sống kém ổn định, lâu phục hồi và gây đau nhức.
Đau lưng do gây tê tủy sống
Gây tê tủy sống là hình thức làm tê liệt cảm giác để tiến hành sinh mổ. Thuốc tê sẽ được tiêm trực tiếp vào vùng tủy sống dưới lưng. Sau khi gây tê mẹ sẽ không cảm thấy đau nhức gì cả, nhưng sau khi thuốc tê hết tác dụng, cơn đau lưng sẽ bộc phát nhiều hơn kèm theo tác dụng phụ của thuốc.

Thay đổi nội tiết tố
Khi mang thai, cơ thể mẹ sản sinh ra một loại hormone có tên relaxin với nhiệm vụ kích thích làm giãn các dây chằng vùng xương chậu. Đồng thời, kéo giãn các cơ khớp để chuẩn bị cho quá trình lâm bồn. Điều này vô tình khiến trụ cột sống mất ổn định, trở nên lỏng lẻo.
Tình trạng này kéo dài cho đến giai đoạn sau sinh, lúc này nội tiết tố trong cơ thể mẹ bị thay đổi đột ngột, khiến cơ thể không kịp thích nghi. Cộng với việc quá trình sinh con vất vả, đòi hỏi toàn bộ các nhóm cơ trong cơ thể phải vận động hết công suất. Hậu quả là gây đau lưng trong một khoảng thời gian dài.
Làm việc quá sức hoặc lười vận động sau sinh
Có 2 nhóm phụ nữ sau sinh dễ bị đau lưng, một là làm việc quá sức và hai là chỉ nằm im một chỗ không đi lại hoặc ít vận động. Trong đó, trường hợp ít đi lại khiến cột sống không được hoạt động, cộng với việc khí huyết tích tụ ở vùng chậu quá mức làm phát sinh đau lưng. Còn trường hợp sau sinh chưa bao lâu, sức khỏe chưa hồi phục mà mẹ đã đi lại, làm việc quá sức, vô tình khiến các dây chằng bị giãn ra quá mức và gây đau nhức ê ẩm.
Nhiễm lạnh
Một trong những nguyên nhân gây đau lưng sau sinh được ông bà xưa truyền lại đó là do bị nhiễm lạnh. Theo quan niệm dân gian, phụ nữ sau sinh vốn rất yếu ớt, dễ bị tổn thương khí huyết. Vì vậy, nếu không chú ý giữ ấm kỹ lưỡng, tắm nước lạnh, tiếp xúc gió lạnh thường xuyên… sẽ gây tích tụ hàn ẩm, dễ bị đau lưng, đau nhức xương khớp.
Sai tư thế cho con bú
Nhiều mẹ sau sinh hay có tâm lý muốn con được ti mẹ thoải mái nên đã chọn những tư thế khó, bắt buộc phải gồng cổ, vai, lưng. Về lâu dài, khiến cột sống của mẹ bị căng quá mức và phát sinh đau nhức. Tình trạng này xảy ra rất phổ biến trong vòng 1 – 2 tháng đầu sau khi sinh con.

Tâm lý căng thẳng
Tâm lý mẹ sau sinh rất dễ bị chi phối bởi nhiều yếu tố và dễ xảy ra tiêu cực do áp lực trong việc chăm sóc con nhỏ, rối loạn giờ giấc, công việc… Ngoài ra, những cảm xúc lo lắng, căng thẳng tiêu cực còn xuất phát từ việc rối loạn hormone sau sinh, khiến não bộ của mẹ luôn trong trạng thái căng thẳng, kéo theo tình trạng căng cơ, đau lưng.
Thiếu canxi, loãng xương
Thiếu hụt canxi là nguyên nhân hàng đầu gây ra loãng xương và tình trạng này rất hay xảy ra ở nhóm phụ nữ sau sinh. Lúc này, xương khớp của mẹ không còn đủ sự dẻo dai, chắc khỏe và có khả năng chống đỡ kém, dễ bị đau lưng khi hoạt động quá mức.
Đặc biệt, ở một số thai phụ lớn tuổi có dấu hiệu lão hóa xương khớp, việc sinh con càng đẩy nhanh tiến trình thoái hóa cột sống, thoát vị đĩa đệm và biến đổi hệ thống dây chằng. Hậu quả là phát sinh những cơn đau lưng cấp tính, dữ dội khi bị tác động mạnh. Thậm chí có những trường hợp phải đi bệnh viện cấp cứu.
Tăng cân quá mức
Cân nặng của mẹ bầu thường tăng lên nhanh chóng trong suốt thai kỳ. Điều này cũng đồng nghĩa với việc cột sống thắt lưng phải chịu áp lực lớn hơn. Nếu mẹ bầu phải thường xuyên làm các công việc nặng, đứng hoặc ngồi quá nhiều sẽ dễ gây tổn thương, đau lưng kéo dài từ trong thai kỳ cho đến sau khi sinh xong.
Do quá trình viêm
Viêm là phản ứng tự nhiên nhằm bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân gây bệnh và cảnh báo nguy cơ đến não bộ. Viêm có thể xảy ra khi hệ thống dây chằng, khớp liên quan đến cột sống thắt lưng và vùng khung chậu bị lỏng lẻo.
Hiện tượng viêm quanh vùng chậu, các khớp vùng chậu chủ yếu chuẩn bị cho quá trình sinh nở và vô tình gây ra đau lưng. Tùy theo cơ địa từng người mà cơn đau có thể nhẹ hoặc nặng, thường xảy ra vào cuối thai kỳ và sau khi sinh xong.
Dấu hiệu nhận biết đau lưng sinh
Một số dấu hiệu nhận biết và đánh giá mức độ các đau lưng sau sinh cụ thể như sau:

- Đau thắt lưng là vị trí đau phổ biến nhất, ngoài ra còn đau nhức khó chịu tại khớp nối giữa xương cùng và xương chậu;
- Cơn đau có khi dữ dội, có khi âm ỉ kéo dài cả ngày, nhưng đau nhiều nhất là vào thời điểm nửa đêm về sáng trong tháng đầu sau sinh;
- Khi thời tiết lạnh, ngồi cho con bú hoặc khi đi lại làm việc càng làm tăng mức độ cơn đau;
Đau lưng sau sinh có nguy hiểm không? Có tự khỏi không?
Hầu hết các trường hợp đau lưng sau sinh đều xuất phát từ những yếu tố sinh lý hoặc nguyên nhân chủ quan có thể khắc phục được nên không gây nguy hiểm đến tính mạng. Tuy nhiên, nếu mẹ lơ là, bỏ qua những cơn đau lưng này, không can thiệp điều trị dứt điểm có thể gây ra nhiều biến chứng khó lường về sức khỏe xương khớp.
Không những vậy, đau lưng thường xuyên còn khiến mẹ mệt mỏi, ảnh hưởng đến đời sống sinh hoạt, chất lượng cuộc sống hàng ngày, nhất là trong giai đoạn em bé mới chào đời, cần tốn nhiều thời gian chăm sóc. Điều này càng khiến mẹ trở nên mệt mỏi, căng thẳng, stress, thậm chí tăng nguy cơ mắc chứng trầm cảm sau sinh.
Vì vậy, áp dụng các biện pháp điều trị giảm đau lưng sau khi sinh là điều cần thiết. Một số trường hợp chỉ bị đau lưng nhẹ, thường xảy ra ở các bà mẹ sinh thường, cơn đau lưng có thể tự thuyên giảm và biến mất trong vòng vài tháng đầu sau sinh, rất hiếm trường hợp bị đau lưng dai dẳng hay phát triển thành bệnh lý.
Tuy nhiên, những mẹ sinh mổ thường bị đau lưng dai nặng hơn do vùng cột sống thắt lưng bị tác động nghiêm trọng bởi dao kéo và tác dụng phụ của thuốc gây tê tiêm vào tủy sống. Cảm giác đau lưng sẽ lập tức xuất hiện ngay sau khi hết thuốc tê và kéo dài trong khoảng 3 – 6 tiếng sau sinh, thậm chí kéo dài trong nhiều ngày, nhiều tuần liền sau đó. Nhưng nếu mẹ biết cách chăm sóc và khắc phục, cơn đau lưng cũng sẽ nhanh chóng biến mất mà không để lại dấu vết gì.
Phương pháp khắc phục đau lưng sau khi sinh
Mặc dù đau lưng sau sinh không nguy hiểm, nhưng nếu không được chăm sóc và áp dụng các biện pháp cải thiện chắc chắn sẽ gây ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống sinh hoạt, sức khỏe của chị em. Phụ nữ sau sinh là nhóm đối tượng khá nhạy cảm, đang trong thời kỳ nuôi con nên việc điều trị cần hết sức cân nhắc, hạn chế hoặc tránh những giải pháp y tế chuyên sâu quá mức nhằm bảo vệ sức khỏe cho cả mẹ và sự phát triển của em bé.
Dưới đây là một số cách giảm đau lưng sau sinh hiệu quả chị em có thể áp dụng:
1. Giảm đau lưng sau sinh tại nhà
Để cải thiện những cơn đau lưng, mẹ sau sinh nên ưu tiên áp dụng những giải pháp an toàn, hạn chế sử dụng thuốc giảm đau ngay để tránh gây tác dụng phụ, ảnh hưởng đến chất lượng sữa mẹ và phát sinh các rủi ro sức khỏe cho em bé.
Chườm nóng/ chườm lạnh
Chườm nóng và chườm lạnh được gọi chung là phương pháp nhiệt trị liệu, sử dụng nhiệt độ tác động trực tiếp lên vùng cần điều trị. Và đây cũng là một trong những cách giảm đau lưng sau sinh vừa hiệu quả vừa an toàn được khuyến khích áp dụng.

- Chườm nóng: Mục đích của việc chườm nóng là làm giãn cơ, giải phóng chèn ép lên các dây thần kinh và giảm đau lưng. Mẹ có thể dùng bất kỳ vật nóng nào để chườm như túi chườm chuyên dụng, khăn ấm hoặc chai nước nóng. Lưu ý nhiệt độ chườm phải ở khoảng 70 độ C và chườm liên tục trong 15 – 20 phút.
- Chườm lạnh: Mẹ chỉ nên chườm lạnh khi cơn đau lưng kèm theo triệu chứng sưng viêm. Nhiệt độ lạnh có khả năng làm co mạch và chuyển hóa tại chỗ, tăng kích thích thần kinh và giảm co thắt, giảm đau lưng cấp hiệu quả. Mẹ dùng một viên đá lạnh bọc trong khăn để chườm hoặc sử dụng túi chườm chuyên dụng. Thực hiện 1 – 2 lần/ ngày để đạt hiệu quả giảm đau tốt nhất.
Massage giảm đau lưng
Massage, xoa bóp là giải pháp giảm đau lưng sau sinh cực kỳ hiệu quả. Các động tác day, ấn, xoa, kéo nhẹ nhàng giúp kích thích tuần hoàn máu, tăng cường lưu lượng máu đến các vị trí đốt sống đau nhức, xoa dịu cơn đau lưng và thư giãn toàn thân. Không những vậy, massage còn là giải pháp giảm stress, đánh tan căng thẳng rất hiệu quả.
Mẹ có thể nhờ người thân massage hoặc tìm đến các trung tâm chăm sóc sức khỏe, spa chuyên nghiệp để được thực hiện. Nếu được thực hiện chuyên nghiệp, ngoài massage mẹ còn được kết hợp bấm huyệt giúp thư giãn các cấu trúc cơ, xương khớp vùng lưng, hông, hỗ trợ giảm đau lưng hiệu quả nhất.
Thực hiện các bài tâp giảm đau lưng
Dù có bận rộn chăm con đến mấy, mẹ cũng nên dành ra một ít thời gian để tập một số động tác giúp giảm đau lưng sau sinh. Các động tác này không chỉ tốt cho sức khỏe, cải thiện cơn đau lưng mà còn giúp chị em nhanh chóng lấy lại vóc dáng cân đối. Tham khảo một vài bài tập sau:

Bài tập 1: Dựa tường
- Mẹ đứng thẳng lưng, áp sát vào tường, dang hai chân rộng bằng hông;
- Hóp bụng lại, từ từ hạ người xuống thấp sao cho đầu gối gập lại tạo thành góc 45 độ;
- Giữ yên tư thế này trong vòng 5 – 10 giây, sau đó nâng người trở về vị trí ban đầu và thả lỏng cơ lưng;
- Thực hiện động tác này liên tục khoảng 20 – 30 lần.
Bài tập 2: Kéo giãn cơ lưng
- Nằm sấp trên thảm tập, thả lỏng toàn thân và hít thở đều;
- Chống hai khuỷa tay lên để nâng phần thân trên lên cao trong khi từ phần hông trở xuống vẫn nằm dưới sàn;
- Ngước đầu lên cao, ngửa lên trần nhà và giữ nguyên tư thế này trong vòng 5 giây;
- Thực hiện động tác này khoảng 30 lần.
Bài tập 3: Đẩy tường
- Mẹ đứng đối diện với bức tường, khoảng cách là 1 sải tay;
- Chống hai tay vào tường, hơi nghiêng người về phía trước để lưng tạo thành một đường chéo với mặt sàn;
- Hít thở đều và giữ nguyên tư thế này trong vòng 5 giây rồi đẩy tay nâng người lên;
- Tiếp tục lặp lại động tác tương tự thêm 20 lần để giảm đau hiệu quả.
Điều chỉnh tư thế cho con bú
Cho con bú là việc làm được thực hiện nhiều lần trong ngày và nếu sai tư thế mẹ sẽ rất dễ bị đau lưng, đau mỏi vai gáy. Vì vậy hãy chú ý chọn lựa một tư thế đúng khi cho con bú, tránh các động tác cúi gập người quá sát, quá lâu và thường xuyên thay đổi tư thế cho con bú. Trong lúc cho con bú kết hợp với các cử động như xoay, lắc cổ, uốn vặn nhẹ vùng thắt lưng…

Nếu chưa biết tư thế cho con bú đúng, hãy thử áp dụng một số gợi ý sau:
- Tư thế 1: Mẹ ngồi ngả lưng về phía sau tạo thành góc nghiêng 45 độ, có thể kê gối dựa phía sau. Lúc này, bé nằm trên bụng và tì vào ngực mẹ để ti sữa.
- Tư thế 2: Mẹ nằm nghiêng, thẳng lưng trên giường và đặt bé nằm song song với mình. Một tay mẹ chống lên đầu, tay còn lại đỡ ti và hướng dẫn bé quay mặt vào bầu ngực.
- Tư thế 3: Mẹ ngồi tựa lưng vào ghế có lưng tựa và kê gối nhỏ phía sau, giữ cho lưng thẳng, gác một chân sang một chiếc ghế khác có chiều cao vừa đủ. Mẹ bế bé như bình thường và cho bé ti, tư thế này giúp cột sống của mẹ được thư giãn, không bị áp lực.
2. Vật lý trị liệu
Vật lý trị liệu vừa là biện pháp giúp giảm đau lưng sau sinh hiệu quả vừa hỗ trợ phục hồi chức năng vùng chậu, lấy lại khả năng cử động trơn tru, hoạt động thể chất khỏe mạnh như chơi thể thao, lao động hoặc quan hệ tình dục… Dựa vào tình trạng sức khỏe cụ thể của phụ nữ sau sinh mà chuyên viên sẽ thiết kế riêng lộ trình tập luyện với các bài tập phù hợp.
Một số biện pháp vật lý trị liệu được áp dụng phổ biến như:
- Các bài tập kéo giãn cột sống lưng, nắn chỉnh sửa khung chậu và phục hồi các cơ quan nội tạng vùng khung chậu vận động thăng bằng;
- Dùng sóng xung kích, điện xung hoặc tia laser để kích thích hệ thống dây thần kinh, giảm đau lưng hiệu quả;
- Sử dụng các thiết bị vật lý trị liệu như ghế ngồi, máy áp lực hơi hoặc đai đeo lưng… để đạt hiệu quả giảm đau tối ưu.
3. Sử dụng thảo dược tự nhiên
Trong tự nhiên có rất nhiều loại thảo dược tự nhiên lành tính tốt cho sức khỏe và hỗ trợ giảm đau lưng sau sinh hiệu quả như:

- Lá lốt: Dùng một nắm cây lá lốt (bao gồm cả rễ), rửa sạch, để ráo rồi cắt khúc, cho vào bình thủy tinh, đổ rượu trắng vào ngâm trong vòng 1 tháng. Khi sử dụng, mẹ dùng 1 chiếc khăn nhỏ, thấm rượu rồi xoa lên vùng lưng đau kết hợp massage nhẹ nhàng để cải thiện cơn đau hiệu quả.
- Ngải cứu: Trong ngải cứu chứa hàm lượng cao tinh dầu, hoạt chất chống viêm, kháng khuẩn và giảm đau. Bạn rửa sạch ngải cứu, để ráo nước rồi cho vào chảo rang nóng cùng muối hột. Đổ hỗn hợp này ra tấm vải sạch, buộc chặt đầu rồi chườm lên vùng lưng đau nhức. Kiên trì thực hiện trong vòng 1 tuần để đạt hiệu quả giảm đau rõ rệt.
- Lá ớt: Trong lá lớt cay có chứa hoạt chất gây tê có khả năng giảm đau lưng hiệu quả. Mẹ dùng một nắm lá ớt, rửa sạch rồi giã nát, cho vào chảo sao nóng, đổ một ít rượu vào sao cùng cho đến tỏa mùi thơm. Đổ hỗn hợp này ra khăn, túm chặt đầu và chườm lên vùng lưng đau nhức. Nên thực hiện liên tục mỗi ngày, trong vòng 2 tuần sẽ đánh bay cơn đau mỏi lưng sau sinh khó chịu.
Lưu ý: Các loại thảo dược chữa đau lưng chỉ áp dụng với những trường hợp nhẹ để đạt hiệu quả tốt nhất.
4. Điều trị theo Tây y
Giải pháp giảm đau lưng nhanh chóng nhất là dùng thuốc, tuy nhiên mẹ nên trao đổi vấn đề này với chuyên gia, bác sĩ để được tư vấn sử dụng loại thuốc phù hợp, đảm bảo an toàn cho sức khỏe và tránh gây tác dụng phụ.
Ngoài ra, y học hiện đại còn ghi nhận một số biện pháp trị đau lưng sau sinh kéo dài bằng sóng laser hoặc sóng cao tần. Đây đều là những kỹ thuật hiện đại sử dụng công nghệ tân tiến tác động lên vùng lưng đau nhức, giải phóng chèn ép, giảm đau hiệu quả. Đồng thời, kích thích tuần hoàn máu mang oxy, dưỡng chất đến nuôi dưỡng và phục hồi tổn thương.
Biện pháp phòng ngừa đau lưng sau sinh
Để ngăn không cho cơn đau lưng sau sinh có cơ hội “ghé thăm”, mẹ bỉm sữa cần chủ động thực hiện các biện pháp sau:
Cải thiện tư thế
Mọi tư thế hoạt động trong ngày đều ảnh hưởng không nhỏ đến cột sống lưng. Chỉ cần mẹ duy trì thực hiện các tư thế đúng sẽ không thể phát sinh cơn đau lưng. Chẳng hạn như:

- Dáng đi thẳng lưng, hai vai kéo thẳng về phía sau, hạ mông xuống và vươn người lên cao;
- Tư thế ngồi thẳng lưng thoải mái, hai bàn chân chạm đất, không bắt chéo chân, không khom lưng, nên dùng ghế có lưng tựa phía sau;
- Nếu muốn nhặt hoặc bê đồ dưới đất kên, mẹ phải ngồi xổm xuống để lưng vẫn được giữ thẳng, không khom, cúi hay gập lưng đột ngột;
- Tư thế nằm ngủ tốt nhất là nằm ngửa hoặc nằm nghiêng, lót khăn mỏng dưới lưng nếu mẹ vừa mới sinh. Nếu nằm nghiêng nên kẹp một chiếc gối mềm giữa hai chân để giữ cho lưng thẳng;
- Tránh đứng hoặc ngồi quá lâu một chỗ, duy trì 1 tư thế vì rất dễ tạo áp lực cho cột sống gây đau lưng nặng hơn.
Tập mang giày thấp, giày đế bằng
Mẹ sau sinh nên hạn chế mang giày cao gót, thay vào đó là những đôi giày thấp, đế bằng, êm ái và vừa chân thoải mái. Khi mang những đôi giày này, việc đi lại của mẹ sẽ dễ dàng và an toàn hơn, đồng thời giảm bớt áp lực lên cột sống, cơ thắt lưng và phòng tránh đau lưng sau sinh.
Thay đổi ghế ngồi, nệm nằm
Để tránh đau lưng sau sinh, mẹ nên chọn lựa một chiếc nệm nằm và ghế ngồi phù hợp. Đối với ghế ngồi, nên chọn ghế có lưng tựa hoặc thiết kế lưng tựa uốn cong phù hợp với đường cong sinh lý của cột sống. Đối với nệm nằm nên chọn loại có độ cứng phù hợp, tránh chọn loại quá mềm hay có độ lún sâu vì càng khiến cột sống tổn thương nặng và đau nhức nhiều.
Ngủ đủ giấc
Dù biết rằng sau sinh là quãng thời gian bận rộn, khiến mẹ ít có thời gian nghỉ ngơi, nhưng để có một sức khỏe tốt và phòng tránh những cơn đau lưng khó chịu, mẹ nên ngủ đủ giấc 8 tiếng/ ngày, ngủ trước 23 giờ, không thức khuya, ngủ nướng…
Tinh thần ổn định
Duy trì tinh thần thoải mái, vui vẻ, suy nghĩ tích cực, tránh stress, căng thẳng thông qua nhiều hình thức như nghe nhạc, đọc sách, du lịch cùng gia đình, bạn bè… Đây là cách tốt nhất để mẹ có một sức khỏe tốt nhất và phòng ngừa đau lưng sau sinh hiệu quả.
Tập luyện thường xuyên
Việc tập luyện thể dục thể thao đều đặn hàng ngày không chỉ giúp cải thiện đau lưng, tăng cừng sức khỏe xương khớp, nâng cao miễn dịch chống lại bệnh tật mà còn giúp mẹ sau sinh nhanh chóng lấy lại vóc dáng thon gọn.
Một số bộ môn thể dục tốt cho phụ nữ sau sinh như yoga, đi bộ, chạy bộ, đạp xe, bơi lội, thiền, khiêu vũ… Mỗi ngày chỉ cần khoảng 30 phút tập luyện, tập nhẹ nhàng vừa sức chắc chắn sẽ đem lại cho mẹ những lợi ích tuyệt vời cho sức khỏe.
Đau lưng sau sinh là tình trạng khó tránh khỏi và hoàn toàn có thể điều trị được nếu mẹ biết cách chăm sóc, cải thiện tư thế sinh hoạt. Trường hợp đau nhức nhiều và kéo dài, hãy thăm khám bác sĩ sớm để được kiểm tra, chẩn đoán và có hướng điều phù hợp, ngăn ngừa biến chứng về sau.
Có thể bạn quan tâm
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!